چکیده:
شهرنشینی شتابان شهرها و ظرفیت محدود آنها، توجه به سناریو نگاری را در قالب توسعه فیزیکی شهر بیشازپیش ضروری ساخته است. در این راستا تحقیق حاضر با هدف تبیین الگوی توسعه فیزیکی شهر یزد با رویکرد آیندهنگاری در تلاش است که روند توسعه شهر را در مسیر صحیحی هدایت کند. نوع تحقیق حاضر ازنظر هدف کاربردی و ازنظر گردآوری دادهها، توصیفی- تحلیلی بوده است. در این پژوهش بهمنظور بررسی چگونگی رشد و توسعه فیزیکی شهر یزد از مدل هلدرن و برای بررسی وضعیتهای محتمل توسعه در آینده از رویکرد آیندهنگاری استفادهشده است. بدین منظور از نرمافزار میک مک برای بررسی عملکرد شاخصها و برای بیان وضعیتهای محتمل توسعه فیزیکی شهر یزد در افق 1410 اقدام به تحلیل عوامل کلیدی در محیط سناریو ویزارد شده است. نتایج تحقیقات بر اساس محاسبات مدل هلدرن نشان میدهد که حدود 83/39 درصد رشد شهر یزد در فاصلۀ سالهای 1355 تا 1395 بر اثر رشد افقی و حدود 16/60 درصد مابقی توسعۀ شهر ناشی از رشد جمعیت شهر بوده است. عوامل کلیدی در محیط سناریو ویزارد بیانگر سه نوع سناریو (سناریو قوی: 4 سناریو، سناریو ضعیف: 1580 سناریو و سناریو محتمل: 16 سناریو) بوده است. سناریوهای محتمل با 128 حالت دارای سه وضعیت (مطلوب، ایستا و بحرانی) بودهاند که وضعیت مطلوب با 10 سناریو، محتملترین سناریوی پیشروی آینده توسعه فیزیکی شهر یزد تشخیص دادهشده است.
Accelerated urbanization of cities and their limited capacity have made it increasingly necessary to focus on scenario writing for the purpose of urban physical development. In this regard, the present study aims to explain the physical development pattern in the city of Yazd with a prospective approach. It seeks to steer the city's development process in the right direction. In terms of purpose, the study is an applied one, and, in terms of data collection, it is descriptive-analytical. In order to investigate the physical development of Yazd through the Holderen model and the McMake software, the effective indicators have been identified in the development process of the city. Finally, in order to predict the possible physical development status of Yazd up to 2031, the key factors were analyzed in the wizard scenario software. As the results of the research show, based on the calculations in the Holderen model, about 39.83 percent of the city growth occurred from 1977 to 2017 due to the horizontal growth of the city, and about 60. 16 percent of the development was due to the population growth. The key factors in the wizard scenario software represent three types of scenarios including four strong scenarios, 158 weak scenarios and 16 possible scenarios. The possible scenarios with 128 states are in three situation including optimal, static, and critical conditions. Of these, the optimal situation with 10 states is identified as the most likely one for the future of Yazd physical development.
خلاصه ماشینی:
در این پژوهش به منظور بررسی چگونگی رشد و توسعه فیزیکی شهر یزد از مدل هلدرن و برای بررسی وضعیت های محتمل توسعه در آینده از رویکرد آینده نگاری استفاده شده است .
بدین منظور از نرم افزار میک مک برای بررسی عملکرد شاخص ها و برای بیان وضعیت های محتمل توسعه فیزیکی شهر یزد در افق ١٤١٠ اقدام به تحلیل عوامل کلیدی در محیط سناریو ویزارد شده است .
سناریوهای محتمل با ١٢٨ حالت دارای سه وضعیت (مطلوب ، ایستا و بحرانی) بوده اند که وضعیت مطلوب با ١٠ سناریو، محتمل ترین سناریوی پیش روی آینده توسعه فیزیکی شهر یزد تشخیص داده شده است .
1 Pumain 2 Nahrin 3 Line 4 Feng 5 Hill & Jones آینده نگاری به عنوان رویکردی نوین ، فرآیندی است که میتواند توسعه فیزیکی مطلوب شهر را پیش بینی کرده و از این رویکرد برای کاهش آثار توسعه فیزیکی نامطلوب شهری استفاده نماید.
در زمینه توسعه فیزیکی شهرها تحقیقات زیادی در سطح داخلی و خارجی صورت گرفته که به جدیدترین آن ها اشاره میشود: قاسمی و همکاران (٢٠١٥) در مقاله ای با عنوان «تجزیه وتحلیل توسعه فضایی- اسکلتی یزد و انطباق آن با الگوی رشد هوشمند» به این نتایج رسیدند که ٦٠ درصد از رشد یزد طی سال های ١٩٨١ تا ٢٠١١ مربوط به رشد جمعیت و ٤٠ درصد مبتنی بر رشد افقی شهر است که منجر به کاهش فشرده سازی جمعیت و افزایش اراضی شهری یزد شده است .
نتایج بررسی وضعیت های محتمل توسعه فیزیکی شهری یزد ازنظر کارشناسان ، بیانگر تحقق سناریوهای با وضعیت مطلوب بوده است .