چکیده:
در روند رشد و شکوفایی علم نجوم، به عنوان یکی از علوم مهم در تمدن اسلامی که از قرن دوم هجری آغاز گشته بود، عوامل مختلفی دخیل بودهاند. انتقال سنّت نجومی کلدانی و یونانی به حوزه نجوم اسلامی توسط صابئین حران را میتوان عاملی اساسی در تکوین این علم در قلمرو تمدن اسلامی به شمار آورد.
این نوشتار در نظر دارد که تأثیر و نقش صابئین حران بر علم نجوم در تمدن اسلامی را با بهرهگیری از روش توصیفی ـ تحلیلی و استناد به منابع، تحقیقات و مقالات موجود، مورد بررسی قرار دهد و به این پرسشها پاسخ دهد که چه زمینههایی سبب تأثیرگذاری صابئین در شکوفایی علم نجوم در اسلام گردید؟ و آنها چه تأثیری در پیشرفت علم نجوم در تمدن اسلامی داشتند؟
دستاوردهای این پژوهش، حاکی از آن است که در وهله نخست، عواملی نظیر: جایگاه و قدسیت نجوم در مذهب صابئین حرانی، ترجمه متون یونانی ـ سریانی، نیاز دستگاه خلافت و اهمیت احکام شرعی، موجب تأثیرگذاری صابئین حران در شکوفایی نجوم اسلامی گردید. سپس، آنها با ترجمه و نقد کتاب مجسطی، به دستاوردهای کمنظیری در حوزه نجوم اسلامی نایل شدند و از این طریق، توانستند به پیشرفت این علم در تمدن اسلامی کمک شایانی نمایند.