چکیده:
مفاهیم صلح و عدالت در اندیشه سیاسی رهبران انقلاب اسلامی جایگاهی کانونی دارد. در نگاه رهبران انقلاب نسبتی وثیق میان این دو مفهوم برقرار است. ایشان معتقدند صلح پایدار تنها زمانی ایجاد خواهد شد که نظامی عادلانه در جهان برقرار گردد. به عبارت دیگر مبنای صلح، عدالت است. مروری بر آثار متفکرین انتقادی روابط بین الملل به خصوص نئوگرامشینهایی چون رابرت کاکس نشان میدهد که آنها هم در ظاهر امر چنین اعتقادی دارند. (سوال): همین شباهت ظاهری این سوال را مطرح مینماید که این دو مکتب چه تشابهات و چه تفاوتهایی با یکدیگر دارند. (فرضیه): بهرغم وجود تشابه این دو مکتب در اعتقاد به پیشینی بودن عدالت نسبت به صلح و برخی موارد دیگر، اما به دلیل تفاوتهای مهم فرانظری، این دو مکتب تفاوتهای قابلتوجهی با یکدیگر دارند. موضوعی که در ذیل سه محور «صلح و عدالت در عالم نظر»، «وضعیت صلح و عدالت در عصر کنونی «و «راهکارهای تغییر در نظام کنونی» واکاویده شده است. (تاریخچه): با توجه به اینکه آثار قابلتوجهی در بررسی تطبیقی این دو مکتب وجود ندارد، (روش): این مقاله با بهره مندی از روش تطبیقی به بررسی تفاوتها و تشابهات این دو مکتب پرداخته است. (یافته): یافتههای مقاله حکایت از آن دارد که با توجه به نگرش همزمان رهبران انقلاب اسلامی به دو ساحت معنایی و مادی روابط بین الملل، میتوان با بهره مندی از آموزههای ایشان خلاءهای موجود در رویکردهای انتقادی روابط بین الملل را که عموما نگرشی مادی به روابط بینالملل دارند را پر نمود.
Peace and Justice are critical conceptions in the political thought of the leaders of the Islamic Revolution in Iran. Thinkers of Critical theory of International Relations, also, put much emphasis on the concepts. Meanwhile, some Neo-Gramscian thinkers such as Robert Cox enjoys a very remarkable status. Arguing that the US hegemony is based on three pillars of Power, Ideas and Institutions, Cox has seriously challenged the prevalent injustice in the current world order. That’s why, he argues, the order is unstable. Analyzing the political thoughts of the Leaders of the Islamic Revolution demonstrates that they, also, believe that there is a strong and meaningful correlation between two concepts of Justice and Peace. They believe that any stable Peace would be possible only after establishment of a Just order in International arena. Based on the viewpoints of both schools of thought, Justice is a base and a prerequisite for any stable Peace. Though their conception of the Justice and its meaning differ greatly, but they share the idea that Justice is the benchmark and cornerstone for any peaceful order. Utilizing comparative methodology, the present paper outlines the perspective of both parties on concepts of Peace and Justice, then scrutinizes the similarities and differences in their views. Findings of the paper demonstrate that due to the comprehensive approach of Leaders of Islamic Revolution that encompasses material and ideational factors, it is capable of covering the flaws in the arguments of the Critical Theories of International Relations, which solely focus on material factors.
خلاصه ماشینی:
مطالعه تطبيقي جايگاه صـلح و عـدالت در ديـدگاه رهبـران جمهـوري اسـلامي و نظريه پردازان نئوگرامشين قرباني شيخ نشين و محموديکيا (١٣٩٦) ضمن بررسي تطبيقي مفهوم رهاييبخشي از نظر امام خميني و نظريه انتقادي روابط بين الملل به بيان راهکارهاي تحقق رهـاييبخشـي در نظام بين الملل ، جنبه هاي شباهت و تفـاوت ايـن دو رويکـرد پرداختـه انـد.
چيـت فـروش و اسلامي (١٣٩٦) نيز در اثر خود با بررسي تطبيقـي ديـدگاه هـاي امـام خمينـي و مکتـب انتقادي به اين نتيجه رسيده اند که در هر دو انديشه بر ناعادلانه بودن نظم موجود تأکيد شده است و نظام بين الملل را هنجاري و مبتني بر اخلاق ميبينند؛ همچنـين بـر رهـاييبخشـي تأکيد دارند؛ اما در راهکار با هم تفاوت دارند، چرا که انديشـه امـام ديـدگاهي انقلابـي و نظريه انتقادي ديدگاهي گفتماني را انتخـاب کـرده اسـت .
نکته بسيار مهم در انديشه سياسي آيت الله خامنه اي که عينا در انديشه امام خميني هم جريان دارد تمثيل نظام کنوني بين الملل به جنگل است (آيـت اللـه خامنـه اي، ١٣٩٥/١/١١) جنگل به هم ريخته اي که به ظلم و زور آميخته و اساسا برقراري نظام جمهوري اسلامي ايران هم براي تقابل با قدرت هاي ضدصلح و جنگ طلب اين نظـام اسـت (آيـت اللـه خامنـه اي، ١٣٩٥/١/١١).
٤. نتيجه گيري نگاهي به انديشه رهبران انقلاب اسلامي و نئوگرامشين هاي روابط بين الملل درباره رابطه ميـان صلح و عدالت حکايت از آن دارد که صـلح پايـدار جهـاني يکـي از نتـايج برقـراري عـدالت جهاني است .