چکیده:
در سه دههی اخیر باروری در ایران کاهش چشمگیری داشته است، این کاهش پدیدهای فراگیر در تمامی استانهای ایران است. با این حال هنوز تفاوتهای معنیداری در سطح باروری استانهای ایران وجود دارد. بررسی حاضر، تعیین کنندههای باروری در سه استان سمنان، کهگیلویه و بویراحمد و هرمزگان با سطوح مختلف باروری را در کانون توجه خود قرار داده است. روش تحقیق در این مطالعه پیمایشی است. جامعهی آماری 1149 زن 44-35 سالهی ازدواج کردهی ساکن در این سه استان میباشد. سؤال اساسی که این مقاله بدان پاسخ میدهد این است که سهم عوامل ایدهای و عوامل اجتماعی و جمعیتی بر تعداد فرزندان چگونه است؟ نتایج مطالعه نشان میدهد سطح تحصیلات، سن مادر در اولین تولد و ترکیب جنسی فرزندان، بیشترین تأثیر را در تبیین واریانس باروری دارند. بر اساس این یافتهها میتوان گفت که مشخصههای اقتصادی- اجتماعی و جمعیتی که خود تحت تأثیر توسعه اقتصادی - اجتماعی هستند، نسبت به عوامل ایدهای مورد بررسی در این مطالعه تأثیر بیشتری بر باروری دارند و برای تبیین باروری در این استانها رویکردهای اقتصادی اجتماعی تبیین بهتری بهدست میدهند.
Fertility has significantly reduced in Iran during the past few decades. This reduction is a pervasive phenomenon in all provinces of Iran. However, there are still significant differences in fertility at the provincial level. The present paper aims to assess determinant factors of fertility in the three provinces of Booshehr, Hormozgan, and Kohgilooye and BooirAhmad with distinct fertility levels. The data for this study are drawn from a survey in 2012 and the sample comprise of 1149 married women aged 35-44 years resided in these provinces. The main question is that how much of differences in fertility is attributable to ideational factors and how much is attributed to socio-demographic factors? The results show that mother’s education, mother’s age at first birth, and sex composition of children are main determinants of fertility and have the most important effects in explaining variations in fertility. According to this study, we argue that socio economic determinants, compared to ideational factors impart greater influence on fertility and fertility behavior in these provinces is better explained by socio–economic approach than ideational approach.
خلاصه ماشینی:
بر اساس اين يافته ها ميتوان گفت که مشخصه هاي اقتصادي- اجتماعي و جمعيتي که خـود تحـت تـأثير توسـعه اقتصـادي - اجتماعي هستند، نسبت به عوامل ايدهاي مورد بررسي در اين مطالعه تأثير بيشتري بر باروري دارند و براي تبيين باروري در اين استان ها رويکردهاي اقتصـادي اجتمـاعي تبيـين بهتـري به دست ميدهند.
مشخصه هاي اجتماعي- جمعيتي: شامل سطح تحصيلات (بيسواد، ابتدايي، راهنمايي و متوسطه ، و ديپلم و بالاتر)، وضعيت شغلي (شاغل و غير شاغل )، محل سکونت ( شهر و روسـتا)، سن در زمان تولد اولين فرزند (کمتـر از ١٧، ٢٠- ١٨، ٢٣- ٢١ و ٢٤ سـال بـه بـالا)، سـن در اولين ازدواج (کمتر از ١٤، ١٩- ١٥، ٢٤- ٢٠ و ٢٥ سال به بالا)، نسبت با همسـر (خويشـاوند، غير خويشاوند)، ترکيب جنسي فرزندان (تعداد دختر و پسر مشابه ، تعـداد پسـر بيشـتر، تعـداد دختر بيشتر) ميباشد.
تحليل طبقه بندي چندگانه تعداد فرزندان زنده به دنيا آورده بر اساس متغيرهاي اقتصادي- اجتماعي (به تصویر صفجه رجوع شود) در مطالعات مختلف سطح سواد از مهمترين عواملي است که در تبيين باروري مورد تأکيـد قرار گرفته است .
مقادير واريانس تبيين شده تعداد فرزندان زنده به دنيا آورده در مدل ترکيبي در استانهاي منتخب (به تصویر صفجه رجوع شود) در استان سمنان متغيرهاي جمعيتي مورد بررسي در اين تحقيق ٢٨/٨ درصـد از واريـانس متغير تابع را تبيين مي کنند.
آنچه از خلال جداول فوق مشهود اسـت اينکه متغيرهاي نگرشي مورد بررسي در اين مطالعه تأثير چنداني بر تعداد فرزندان زنده به دنيا آورده ندارند و مشخصه هـاي اقتصـادي، اجتمـاعي و جمعيتـي کـه خـود تحـت تـأثير توسـعه اقتصادي- اجتماعي هستند، نسبت به عوامل ايدهاي تأثير بيشتري بر باروري دارند.