چکیده:
سلامت خانواده، یکی از حوزه‌های کلیدی است که حصول شناخت صحیح و علمی نسبت به آن از اهمیت بسزایی برخوردار است. مقاله‌ی حاضر درصدد است، میزان سلامت خانواده و عوامل اجتماعی موثر بر آن را در بین خانواده‌های ساکن در شهرهای یزد و تهران مورد بررسی قرار دهد. نظریه‌های تبادل اجتماعی، یادگیری اجتماعی، نظریه سیستمی (به‌ویژه دیدگاه برادشاو و مک گراو)، شبکه خویشاوندی و نظریه اکولوژی به عنوان چارچوب نظری در این مقاله استفاده شده است. روش مورد استفاده، از نوع پیمایشی است و داده‌ها با استفاده از ابزار پرسشنامه و به شیوه‌ی نمونه‌گیری خوشه‌ای چند مرحلهای، از400 نفر از خانواده‌های ساکن شهر یزد و تهران گردآوری شده است. یافته‌های تحقیق از بالاتر بودن میزان سلامت خانواده در شهر یزد، نسبت به شهر تهران حکایت دارد. همچنین میزان سلامت اکثریت خانواده‌های مورد مطالعه در سطح متوسط جای گرفت. نتایج تحلیل رگرسیون چندگانه و تحلیل مسیر، حاکی از نقش معنادار سه متغیر ساختار قدرت در خانواده، نابسامانی خانواده جهت‌یاب و روابط خویشاوندی بر میزان سلامت خانواده در هر دو شهر یزد و تهران است. در این میان ساختار قدرت در خانواده بیشترین نقش را در تبیین متغیر سلامت خانواده ایفا می‌کند. همچنین دو متغیر تحصیلات و رسانه‌های جمعی نیز بر سلامت خانواده‌های تهرانی به ترتیب اثرات مثبت و منفی گذاشته است.
Family Health is one of the key areas, in which achievement of scientific and sound knowledge is very important. This paper aims to assess and compare family health and its influential social factors in two cities of Yazd and Tehran. Social exchange theory, social learning theory, systems theory, kinship networks, and ecological theory have been employed as theoretical framework in this study. The data was collected by survey questionnaire from 400 residents of households in Yazd and Tehran using multistage cluster sampling method. A scale designed to measure the degree of family health at six different dimensions for both Yazd and Tehran. Findings of the study revealed a better family health among families in Yazd city compared to that of the Tehran. Moreover, family health was an average level. The results of multiple regression analysis identified three variables as significant predictors of family health in the two cities: 1. power structure in the families, 2. the disorder of previous family and 3. kinship relations. From among these, the power structure in the family played the greatest role in the explanation of family health. In addition, education and mass media had positive and negative effect on family health in Tehran, respectively .
خلاصه ماشینی:
سؤالات اساسي که در اين مقاله مطـرح اسـت عبارتسـت از: سـطح سـلامت خـانواده در شهرهاي يزد و تهران تا چه اندازه متفاوت از يکديگر است ؟ در هر يک از بسترهاي اجتماعي فوق ، کدام ابعاد و مؤلفه هاي سلامت خانواده تفاوت بيشتري را نشان ميدهند؟ عوامل اجتماعي مؤثر بر سلامت خانواده در بين خانواده ها در دو شهر يزد و تهران کدامند؟ به بيان ديگر، آيا بين متغيرهاي مدت زمان زندگي مشترک، ميزان اسـتفاده از رسـانه هـاي جمعـي، تعـداد اعضـاي خانواده ، ساختار قدرت در خانواده و محيط اجتماعي با سلامت خانواده هاي شهر يزد و تهران رابطه معناداري وجود دارد؟ چارچوب نظري خانواده يک واقعيت اجتماعي است و در توصيف و تحليـل آن همچـون سـاير واقعيـت هـاي اجتماعي بايد عوامل گوناگون مؤثر بر آن و ابعاد مختلف آن را در نظر داشـت .
يافته هاي پژوهش عنايت و آقاپور(١٣٨٩) با عنوان «بررسـي عوامـل اجتمـاعي - فرهنگـي مرتبط با کيفيت سلامت رواني خانواده » نشان داد که رابطه معناداري بين متغيرهاي سن ، جنس ، درآمد، ميزان تحصيلات ، وضعيت اشتغال ، بعد خانوار، سرمايه اجتماعي ، جهت گيري مذهبي و عزت نفس با کيفيت سلامت رواني خانواده وجود دارد.
از بين متغيرهاي باقيمانده در مدل رگرسيون ، در شهر تهران ، ساختار قدرت در خانواده ، رسانه هاي جمعي، تحصيلات پاسخگويان ، وضعيت نابساماني خانواده جهت ياب و روابط خويشاوندي به ترتيب در مجموع بيشترين تأثير را بر ميزان سلامت خانواده داشته اند.
(
, 
, 
)
