چکیده:
یکی از اموری که در تشدید مجازات اثر دارد، قتل در ماههای حرام است که سبب افزایش یکسوم دیه است. نظر مشهور فقها این است که قتل در ماههای حرام و حرم مکه موجب یک دیهی کامل و ثلث دیه است. ماده 555 قانون مجازات اسلامی این موضوع را به طور صریح بیان داشته است.
اطلاق قتل به قتل عمد منصرف است و در قتل غیرعمدی هتک حرمت صدق نمیکند؛ شکستن احترام ماه حرام وقتی مصداق پیدا میکند که قتل، عمدی باشد. در قتل غیرعمد اصل اقتضا میکند، بیشتر از یک دیهی کامل بر عهدهی فرد نباشد.
در این مقاله به فلسفه و ملاک تغلیظ دیه پرداخته شده و دیدگاه طرفین مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. پیشنهاد میشود در ماده 555 تجدیدنظر صورت پذیرد و به نظر میرسد باور عدم تغلیظ دیه در قتل خطایی از اتقان بیشتری برخوردار است.
Murder in the sacred months is one of the crimes (criminal matters) affecting the aggravation of punishment, which increases the blood money by one third. The well-known opinion of the jurists implies that killing in the sacred months and the sanctuary of Mecca results in and requires a full Diya plus a third of a Diya. Article 555 of the Islamic Penal Code explicitly states this issue. The predication of killing (murder) to deliberate killing can be withdrawn and defamation does not apply to manslaughter. The defamation and disrespecting of the sacred month may be concluded when the killing is intentional. In the case of manslaughter, the rule requires that no more than one full ransom (blood money) will be paid by the convicted. In this article, we focused on the philosophy and criterion of aggravating the Diya (blood money) and the views of the pros and cons were reviewed. It is suggested that Article 555 will be revised and the non-aggravation of Diya in manslaughter seems to be more convincing and plausible.
خلاصه ماشینی:
[٨،ج ١٩، ص٠ ١٥] براساس اين روايت به نظر ميرسد، امام (ع )، مجازات اصلي جاني و قاتل که همان ديه يا قصاص باشد را مفروغ عنه گرفته و به تکليفي مضاعف اشاره دارد، که همان روزه گرفتن به مدت دوماه است که هم بايد پياپي باشد و هم بايد از ماه هاي حرام و فوري باشد.
» [١٠، ج٤، ص ١٠١٧] شهيد ثاني در شرح لمعه آورده است : «اگر قتل در ماه هاي حرام يعني يکي از چهار ماه ذيقعده ، ذيحجه ، محرم و رجب و يا در حرم شريف مکه صورت بگيرد، يک سوم از هريک از اجناس به خاطر تشديد عقوبت به نفع مستحق ، ديه برآن افزوده ميشود، چون قاتل حرمت آن ماه يا مکان شريف را هتک کرده است .
همچنين فاضل هندي در کشف اللثام پس از بيان اين که اگر قتل در ماه هاي حرام يا حرم مکه واقع شود يک ديه ي کامل و يک سوم ديه از همان جنس را ميپردازد، ميفرمايد: «و الظاهر اختصاص ذلک بالعمد کما يشعر به عبارة النهاية و تعليل الاصحاب بالانتهاک و يدل عليه الأصل فيقتصر في خلافه علي اليقين .
» [٢٦، ج١١، ص٣١٥] ظاهر آن است که تغليظ ديه به قتل عمد اختصاص دارد، چنان که عبارت کتاب نهايه شيخ به اين مطلب اشاره دارد و فقها افزايش يک سوم ديه را جهت شکستن احترام ماه هاي حرام تعليل نمودند.
برخي از فقها متن روايت را که ميگويد قتل در ماه حرام موجب افزايش يک سوم ديه است ذکر کردند و متعرض عمد و غير عمد نشده اند.