مؤلفه‌های جامعۀ آرمانشهر در شعر شاملو: با نگاهی تطبیقی به برخی از آرای فارابی و تاس مور مقاله

جامعه شناسی هنر و ادبیات بهار و تابستان 1399، دوره دوازدهم - شماره 1 ISC (‎23 صفحه - از 197 تا 219 )

کلیدواژه ها: فارابی شاملو عناصر جامعه آرمانی تامس مور Farabi Ideal Society Shamloo elements Thomas Moore

چکیده:

هر انسانی با آرمان‌ها و آرزوهایش زندگی می‌کند و در واقع همین نکته است که امید را زنده نگه می‌دارد و زندگی را تداوم می‌بخشد. از آنجا که دنیای معاصر پر است از دغدغه‌هایی که روح انسان را به پوچی و افسردگی سوق‌ می‌دهد؛ لذا تفکر درباره آرمان‌شهر، می‌تواند التیامی بر دردها و نومیدی‌ها باشد. شاعران همواره جزء کسانی بوده‌اند که این تفکر را در شعرشان به‌خوبی ارائه کرده‌اند. شاملو، شاعر معاصر ایران، شاعری مبارز که درد اجتماعی، رؤیای جامعه آرمانی را در سر‌ می‌پرورانده و شعرش نمایانگر رؤیای اوست. او برای توصیف جامع دل‌خواهش و به‌دست‌دادن ساختاری جهانی، به نظریه‌پردازان آرمان‌شهری شرق و غرب؛ چون فارابی توجه داشته است. بنابر مطالعه این پژوهش، مهم‌ترین شاخصه‌های ایدئولوژیکی شاملو، سعادت‌خواهی برای بشر، امید به نجات اجتماع و بهبود روابط انسانی با طبیعت، انسان و خداست. همچنین ساختار جامعه آرمان‌شهری او متشکل از شهروندانی است که عقلانیت دارند و به اخلاق و امنیت اجتماعی اهمیت می‌دهند. مالکیت در آن جنبه عمومی و همگانی دارد و جامعه‌، بستری سالم برای تحقق عدالت و آزادی است.

خلاصه ماشینی:

بهطورکلی، شاملو در سه دوره شعری خود شعر اجتماعی )مجموعه شعرهایی نظیر: آهن و احساس، قطعنامه و هوای تازه(، شعر عاشقانه )مجموعه شعرهایی نظیر: آیدا در آینه، آیدا، درخت و خنجر و خاطره( و شعر فلسفی که آمیخته ای از اندوختههای ادبی او در دورههای شعری گذشته است )مجموعه شعرهایی نظیر: ققنوس در باران، ابراهیم در آتش، مرثیههای خاک و دیگر آثار او که تا پایان عمرش سرود(، مسیری را در پیش میگیرد که از پرداختن به جامعه درهمشکسته اجتماعی آغاز و بهسمت رؤیای زندگانی مملو از انسانیت سوق مییابد و در نهایت از نابسامانی و در هم فروریختگی نظام اجتماعی فراتر رفته و در نظام کلی جهان، به طرح بنای جامعهای آرمانی میپردازد؛ لذا خواستار رایگان آبادی میشود که در آن از ظلم و بیعدالتی خبری نیست و سرشار از آرامش و امنیت است: و دریغا بامداد/ که چنین به حسرت/ درة سبز را وانهاد و/ به شهر باز آمد،/ چرا که به عصری چنین بزرگ / سفر را/ در سفره نان نیز، هم بدان دشواری به پیش میباید برد/ که در قلمرو نام )آیدا: درخت و خنجر و خاطره، ٢١٢(. درباره آرمان شهر، در شرق و غرب نظریات فراوانی وجود دارد؛ اما چنانکه در بیان مسئله توضیح داده شد، از آنجا که محور اصلی مطالعه این مقاله، توجه به دو دیدگاه فارابی و تامس مور است، در زیر به شرح این دو دیدگاه میپردازیم: آرمانشهر یا مدینه فاضله که در نگرش شرقی خود متشکل از یک نظام اجتماعی برکنار از ماده است و هیچگونه پلیدی در هستی آنها راه ندارد )فارابی، ترجمه ملکشاهی،١٣٧٢: ٣٦٩ و ٣٣١(، چونان جهانی فراواقعی در ذهن خستة بشری تجسم و خیالپردازی می شده که همواره برای بقای زندگی، با پیرامون خود در تنازع بوده و چهبسا میل به دستیافتن به آن برای انسان معاصرکه با دنیای صنعتی و پیچیده مواجه است، رؤیایی بزرگ بوده است.

دریافت فایل ارجاع :
(پژوهیار, , , )

دانلود PDF
دانلود HTML

لینک کوتاه:

صفحه:

ورود / عضویت

برای مشاهده متن مقاله و یا دانلود آن لازم است وارد پایگاه شوید. در صورتی که عضو نیستید از قسمت عضویت اقدام فرمایید.

ورود