چکیده:
مضامین و محتواهای شعری قابلیت تکرار، تطور و بازآفرینی دارند و برخی از آنها در دیوان شاعران مختلف بارها تکرار شدهاند؛ بهگونهای که مخاطب آشنا با شعر، با خواندن اشعار شاعران مختلف یا ابیات و تصاویر شعری یک شاعر خاص، به سمت اشعار دیگری رهنمون میشود و بین آنها وجوه مشترکی مییابد. این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی به معرفی گونه های مختلف تکرار در شعر و بررسی عوامل تکرار مضمون و اندیشه در غزلیات سعدی پرداخته و نتایج تحلیل نشان داد که سعدی در غزل به دلایل و عوامل مختلفی مثل: تکرارهای برخاسته از سبک عمومی دوره، یکسانی حالات عاطفی، پروراندن و تاکید بر اندیشهای خاص، تداعی مجدد مضمون به دلیل قافیه و ردیف یکسان، توجه شاعر به شبکه تناسبات مورد پذیرش شاعران و استفاده چندباره از یک منبع و... مضامین و اندیشه ها را تکرار کرده است. او با خلاقیتهایی که در بازآفرینی و تغییر مضامین داشته، مانع نشستن غبار ملال بر برخی از موضوع های تکراری خود و گذشتگان شده و یکپارچگی و استمرار اندیشگانی و عاطفی خود را در غزلیات آشکار ساخته است.
Repeatable poetic themes and contents, evolution and recreation, and some of them have been repeated in various poets’ works; so that the audience is familiar with poetry, by reading various poets or poetic verses and images of a particular poet, leads to another poets’ poem and find some common features among them. The purpose of this paper is to study the repetition in poem and the study of the reasons of repetition themes and ideas in Saadi's sonnets which has been paid to this issue by analytical - descriptive approach. The results has showed that The reasons of repetition of theme and thoughts in Saadi’s sonnets are different; such as iterations from the general style of the period, the same emotional states, encouraging a special emphasis on thinking, associated with this content because of the rhyme and the same row, according to network poet proportions acceptance of poets and multiple use of a source. he with creativities in recreation and changing the themes, prevented the dust and boredom of repeated old issues and on the other hand the integrity and continuity and emotionality has been shown in his sonnets.
خلاصه ماشینی:
اين مقاله با روش توصيفي- تحليلي به معرفي گونه هاي مختلف تکرار در شعر و بررسي عوامل تکرار مضمون و انديشه در غزليات سعدي پرداخته و نتايج تحليل نشان داد که سعدي در غزل به دلايل و عوامل مختلفي مثل : تکرارهاي برخاسته از سبک عمومي دوره ، يکساني حالات عاطفي، پروراندن و تأکيد بر انديشه اي خاص ، تداعي مجدد مضمون به دليل قافيه و رديف يکسان ، توجه شاعر به شبکۀ تناسبات مورد پذيرش شاعران و استفادة چندباره از يک منبع و...
٣- تکرار مضامين شعري پيشينيان اينکه شاعري از مضامين و انديشه هاي ديگران بهره بردارد، في نفسه موجب ضعف براي شاعر نيست ؛ چرا که بسياري از مضامين و مفاهيم هستند که در حوزة شعر و ادب پارسي د ست به د ست و قرن به قرن منتقل شده ؛ اما از رونق و زيبايي نيفتاده اند و در آيينۀ شعر هر شاعر با نمود و آب و رنگي تازه جلوه کرده اند و هرگز آن زيبايي و شکوه شان به سبب ذکر کردن ديگران در گذشته ، خدشه اي نپذيرفته است ؛ به گفتۀ صائب : يک عمر ميتوان سخن از زلف يار گفت در بند آن مباش که م ضمون نمانده ا ست (ديوان صائب ، ١٥٤) يا به قول حافظ : يک قصه بيش نيست غم عشق وين عجب کز هر زبان که مي شنوم ، نامکرّر ا ست (ديوان حافظ ، ٣٨) منتقدين در اين زمينه گفته اند: «در شعر هر ملتي، مجموعه اي قرارداد ادبي وجود دارد که شاعران ، نسل اندر نسل آن را عملاً پذيرفته اند و سابقۀ تاريخي بعضي از اين قراردادها، گاه عمري دراز دارد؛ مثلاً عا شق گل بودن بلبل ، يا عا شق شمع بودن پروانه .