چکیده:
هشداردهی با نگاهی آیندهنگرانه، اهمیتی ویژه و ضرورتی بنیادین در حوزههای اطلاعاتی ـ امنیتی دارد تا با شناخت پیشدستانه از فرصتها و تهدیدهای پیش رو، احتمال بروز آسیب، خطر، تهدید و بحران را روشن سازد و همین کارکرد متمایز اطلاعات در همة زمانها در سطوح سهگانة راهبردی، عملیاتی و تاکتیکی است. حزم در متون دینی، نوعی دوراندیشی با بصیرت و هوشیاری همراه با آیندهنگری است؛ که در کنار توجه به مؤلفههای مهم و مرتبط با بحث هشداردهی آیندهنگرانه، تأکید بر احتیاط بهعنوان شرطی عقلانی و نکتهای کلیدی شده است. ازاینرو میتوان از امکان طرح آن در هشداردهی آیندهنگرانه در حوزههای اطلاعاتی ـ امنیتی سخن گفت. در بررسیهای روایی در متون دینی، مؤلفههای بسیاری در مفهوم حزم قابل استنباط است؛ این مؤلفهها ما را به این نتیجه رهنمون میسازد که میتوان حزم را بهعنوان رهیافتی دینی در موضوع هشداردهی آیندهنگرانه در حوزههای اطلاعاتی ـ امنیتی مطرح ساخت. حزم اطلاعاتی در یک تحلیل شامل پنج مؤلفة کلان است: «احتیاط و ظنورزی خردمندانه»، «کیاست و زیرکی مدبرانه»، «مشورتطلبی و مشورتپذیری فعالانه»، «فرصتجویی آگاهانه» و نیز «بررسی و تصمیم شناختمند هوشیارانه». این نوشتار در بررسی اجمالی آیندهنگاری، هشداردهی، حزم و مباحث مرتبط با آنها الگوی تحلیل خود را اسنادی مکتوب قرار داده و تکنیک تحلیل نیز توصیفی ـ تحلیلی با رویآوردی تفسیری با نگاهی اجتهادی است.
خلاصه ماشینی:
براي نمونه در روايتي از مولا علي (عليه السلام ) حقيقت معنايي حزم ، تفقه دانسته شده است : «الحزم أن تتفقهوا» (مفيد، ١٤١٣ ق : ٢٠٦)؛ طبق اين معنا و با امعان نظر به معناي فقه يا فهم عميق و دقيق ، فرد حازم براي انجام هر کاري بايد تمام زواياي گوناگون آن را از منظرهاي مختلف با دقت تمام تفقه کند و موردمطالعه و بررسي دقيق قرار دهد و پس از به دست آوردن شناخت کافي پيرامون آن موضوع ، تصميم خردمندانه براي اقدام اتخاذ نمايد.
طبق اين روايت ، نوعي سير و حرکت زماني در حزم ديده ميشود که فرد در زمان حال ايستاده است اما به آينده و دوردست توجه ويژه دارد و براي آن برنامه ريزي ميکند تا از فرصت هاي پيش رو، بهترين بهره وري را داشته باشد.
امام صادق (عليه السلام ) توجه به پيامدها و آينده محوري را در معناي حزم آورده اند: «ليس بحازم من لم ينظر في العواقب و النظر في العواقب تلقيح القلوب » (طوسي، ١٤١٤ ق : ٣٠١) طبق اين روايت ، فرد حازم براي انجام هر کاري بايد به پيامدهاي بعدي آن توجه نمايد تا بتواند رفتارهاي خود را در مسير درست جهت دهي نمايد.
طبق اين روايت ، نوعي سير زماني در حزم ديده ميشود که فرد در زمان حال ايستاده است اما به دوردست توجه ويژه دارد و براي آن برنامه ريزي ميکند تا از فرصت هاي پيش رو، بهترين بهره وري را داشته باشد.