چکیده:
در پژوهش حاضر در پی پاسخ به سوال چیستی مفهوم استکبار و ویژگیهای فرهنگ مستکبرین در قرآن و روایات هستیم. یافتههای پژوهش حاکی از آن است که در قرآن کریم هم تعریف استکبار و انواع آن شامل عبادی، سیاسی، اقتصادی و علمی بیان شده و هم برای روشنگری بیشتر به ویژگیهای فرهنگ استکباری که عبارتند از: خودبرتربینی، فخر و مباهات بر امتیازات مادی، انکار رسالت انبیاء، فسق و تحقیر تودههای مستضعف پرداخته شده است. همچنین برای تبیین هر چه بهتر فرهنگ استکباری به شیوههای عملیاتی استکبار همچون به بردگی گرفتن انسانها، جنگ روانی، تهمت و فریب، سرکوب و ایجاد جامعه طبقاتی. شیوههای مبارزه با مستکبران در ابعاد سیاسی-نظامی، فرهنگی-اجتماعی و اقتصادی و همچنین نمونههایی از استکبارستیزی انبیاء اشاره شده است. در روایات معصومین نیز تبیین مفهوم و فرهنگ استکباری قویا موردتوجه بوده است آنچنانکه سیره همه معصومین بیان مختصات جبهه استکبار برای پیروان بهمنظور مبارزه با آن بوده است. در این پژوهش ابزار گرداوری اطلاعات کتابخانهای و منابع اسنادی و از روش تحلیل محتوای کیفی برای تجزیهوتحلیل دادهها استفاده شده است.
In the present study,we seek to answer the question of what is the concept of arrogance and the characteristics of arrogant culture in the Qur'an and narrations.The findings of the study indicate that the Holy Qur'an defines arrogance and its types,including worship,politics,economics and science,and for further enlightenment the characteristics of arrogant culture,which include:self-esteem,pride and pride in material privileges,denial of mission.Prophets, depravity and humiliation of the oppressed masses are discussed. Also,in order to better explain arrogant culture through arrogant operational methods such as enslaving human beings,psychological warfare,slander and deception,repression and the creation of a class society.Methods of combating arrogance in the political-military,cultural-social and economic dimensions,as well as examples of the arrogance of the prophets are mentioned.In the narrations of the infallibles,the explanation of the concept and culture of arrogance has been strongly considered,as the behavior of all the infallibles has been to express the characteristics of the arrogant front for the followers in order to fight against it.In this research, library data collection tools and documentary resources and qualitative content analysis method have been used to analyze and analyze the data.
خلاصه ماشینی:
قرآن ، روايات ، استکبار، استکبارستيزي ، فرهنگ مستکبرين مقدمه استکبار يکي از مفاهيم مهم در انديشۀ اسلامي است ، چنانکه خداوند در بسياري از آيات قرآن کريم ضمن مذمت اين صفت دستور مبارزه با آن را به مسلمانان مي دهد.
ک : جويني پور و پيروزفر ١٣٩٧) که فهم دقيق آن مفاهيم باعث درک بهتر تعريف و مصاديق استکبار (رجوع شود به تصویر صفحه) اين نوع استکبار در فرهنگ قرآني همان استکبار در برابر حق و بدترين نوع استکبار است که به دو صورت نمود دارد: الف ) استکبار از پرستش و عبوديت در برابر خداوند، اين تعبير در مورد کساني به کار رفته که حاضر نيستند در برابر خداوند پيشاني بندگي به خاک بسايند؛ چنان که فرعون خود را خدا خواند١ يا نمرود در محاجه با حضرت ابراهيم (ع ) براي خود مقام اعطاي حيات و ممات قائل شد.
(رجوع شود به تصویر صفحه) تحقير توده هاي مستضعف در آيات متعددي از قرآن کريم تحقير توده هاي مستضعف به عنوان يکي از ويژگي هاي فرهنگ استکباري معرفي شده است .
جنگ رواني در قرآن کريم جنگ رواني به عنوان يکي از ابزارها و شيوه هاي مستکبرين معرفي شده است : (رجوع شود به تصویر صفحه) گفت : شما بيفکنيد؛ و چون افکندند، ديدگان مردم را افسون کردند و آنان را به ترس انداختند و سحري بزرگ در ميان آوردند».
در روايات اسلامي و سيره معصومين هم تبيين ويژگي هاي جبهۀ استکبار قوياً مورد توجه بوده است و آنها علاوه بر آنکه خود به مبارزه با مستکبرين پرداخته اند اين مهم را براي پيروان خود نيز تجويز کرده اند.