چکیده:
قرآن‌کریم به حکم کتاب انسان‌ساز بودنش، سرشار از معارف‌تربیتی در ابعاد مختلف است تا روشن‌گر مسیر هدایت و یاری‌رسان انسان طالب کمال و رشد باشد؛ از این رو پی‌گرفتن نکات تربیتی آیات و سوره‌ها از جمله موارد لازم است تا نظام تربیتی انسان مطلوب را سامان دهد و ساز و کار به کارگرفتن معارف قرآن‌کریم را نشان دهد. در راستای این هدف، یکی از آیات قرآن‌کریم که سرشار از نکات تربیتی است، آیه 102 سوره صافات است که به بیان گفتگوی حضرت‌ابراهیم علیه السّلام و حضرت‌اسماعیل علیه السّلام می‌پردازد. این نوشتار به بررسی و تحلیل این آیه شریفه اختصاص یافته است تا ابعاد تربیتی استخراج شده، راه‌گشای تربیت فردی، خانوادگی و اجتماعی تشنگان پیام‌های تربیتی قرآن مجید باشد. این آیه به چگونگی تنظیم روابط انسان با خدا، خود و دیگران اشاره دارد و آموزگار کیفیت مدیریت روابط انسان در شرایط خاص یا بحرانی است. در پی دست‌یابی به این هدف، ابتدا تفاسیر مختلف ذیل این آیه بررسی و سپس نکات تربیتی آن استخراج شده است. روش این تحقیق توصیفی ـ تحلیلی است و اطلاعات به روش کتابخانه‌ای جمع‌آوری شده است.
The Holy Quran as a book which causes humans to grow is full of educational
knowledge in various dimensions to illuminate the path of guidance and help humans
seeking perfection and growth; thus, one of the necessary matters that organizes the
educational system of a good human and shows the mechanisms of taking advantage
of Quranic teachings is the educational points mentioned in the verses and surahs. One
of these verses that is full of educational points is the verse 102 of Surah Safat, which
talks about the conversation between Hazrat Ebrahim and Hazrat Esmaeil. This article
analyzed this verse to be extracted the educational dimensions and open an individual,
family, and social educational path for ones who are thirsty for educational messages
of Quran. This verse refers to how to regulate human relationships with God, oneself,
and others, and teach how to manage human communications under specific or critical
situations. To achieve this goal, the interpretations of this verse were reviewed and
then its educational points were extracted. This article applied a descriptive-analytical
method and the data were gathered by a library research method.
خلاصه ماشینی:
». پس از این بشارت در آیه 102 گفتگوی پدر و فرزند بیان شده است: «فَلَمَّا بَلَغَ مَعَهُ السَّعْيَ قالَ يا بُنَيَّ إِنِّي أَرى فِي الْمَنامِ أَنِّي أَذْبَحُكَ فَانْظُرْ ما ذا تَرى قالَ يا أَبَتِ افْعَلْ ما تُؤْمَرُ سَتَجِدُني إِنْ شاءَ اللَّهُ مِنَ الصَّابِرين (صافات: 102)؛ هنگامى كه با او به مقام سعى و كوشش رسيد، گفت: پسرم!
مراد از رسیدن به «سعی» در این آیه طبق دیدگاه مفسران رسیدن به سنّی است که فرزند می‌تواند با پدرش برای کار و رفع حوائج تلاش کرده و در راه تأمین نیازهای زندگی خویش کوشش کند (زمخشری، 1407ق، ج4، ص53؛ آلوسی، 1415ق، ج12، ص122؛ ابن عاشور، 1420ق، ج23، ص63؛ طبرانی، 2008م، ج26، ص346؛ ابو حیان، 1420ق، ج9، ص116؛ زحیلی، 1411ق، ج23، ص120؛ طبرسی، 1372، ج21، ص23؛ بیضاوی، 1418ق، ج5، ص15؛ قرشی بنایی، 1375، ج9، ص162؛ شبر، 1410ق، ص424؛ سبزواری، 1406ق، ج6، ص76).
3. دخالت‌دادن افرادی که مشمول یک تصمیم هستند و مشورت با آنان می‌تواند سبب همراهی آنان در اجرای تصمیم شود: «يا بُنَيَّ إِنِّي أَرى فِي الْمَنامِ أَنِّي أَذْبَحُكَ فَانْظُرْ ما ذا تَرى قالَ يا أَبَتِ افْعَلْ ما تُؤْمَرُ».
افراد مختلف یک خانواده یا جامعه یکدیگر را درک کنند: «يا بُنَيَّ إِنِّي أَرى فِي الْمَنامِ أَنِّي أَذْبَحُكَ فَانْظُرْ ما ذا تَرى قالَ يا أَبَتِ افْعَلْ ما تُؤْمَرُ سَتَجِدُني إِنْ شاءَ اللَّهُ مِنَ الصَّابِرين».
برای آسان‌شدن امور سخت به یکدیگر کمک کنیم: «يا بُنَيَّ إِنِّي أَرى فِي الْمَنامِ أَنِّي أَذْبَحُكَ فَانْظُرْ ما ذا تَرى قالَ يا أَبَتِ افْعَلْ ما تُؤْمَرُ سَتَجِدُني إِنْ شاءَ اللَّهُ مِنَ الصَّابِرين».
(
, 
, 
)
