چکیده:
هدف مقاله حاضر تحلیل گفتمان جایگاه سیاسی زنان در دولتهای احمدینژاد و روحانی است، که با روش توصیفی- تحلیلی درصدد پاسخگویی به این پرسش است: در رابطه با تحول در وضعیت سیاسی زنان طی دولتهای احمدینژاد و حسن روحانی چه گفتمان هایی در نهادهای اجرایی کشور شکل گرفته و باتوجه به این گفتمان زنان چه جایگاهی در این گفتمان داشتهاند؟ در پاسخ به این سوال نگارنده به این اعتقاد است که گفتمان اصولگرایی در برنامه توسعه پنجم، که درواقع برآمده از گفتمان انقلاب اسلامی و به بیان عامتر نشات گرفته از گفتمان اسلامگرایی است و تاکید بر قانون اساسی، توسعه اقتصادی، عدالت، ارزشهای دینی و اخلاقی و استقلال است که نگاه ویژه به جایگاه سیاسی زنان داشته و در مقابل گفتمان اصلاحطلب در برنامه توسعه سوم و چهارم تاکید بر اصلاحات، توسعه سیاسی و جامعه مدنی است. دولتها بنابر گفتمان و دیدگاههای سیاسی که دارند به موضوع جایگاه سیاسی زنان بطور خاص توجه نشان دادهاند و با تدوین سیاستهای جدید و یا اجرای سیاستهایی که از گذشته در قوانین پیشبینی شده است، سعی در اعمال دیدگاههای خود در حوزه اشتغال زنان داشتهاند که همین امر سبب شده است با تغییر دولتها، سیاستها تغییر کند و ما شاهد روندی پایدار و مداوم در حوزه اشتغال زنان نباشیم. نظام جمهوری اسلامی متشکل از دو گفتمان است که به فراخور شرایط یکی از آنها بعنوان گفتمان مسلط و دیگری در حاشیه قرار میگیرد.
The purpose of this article is to analyze the discourse of the political place of women in Ahmadinejad’s and Rouhani’s administrations, and through a descriptive-analytical method, the present study seeks to answer this question: Regarding the change in the political situation of women during Mahmoud Ahmadinejad’s and Hassan Rouhani’s administrations, what discourses have been formed in the executive institutions of Iran, and according to this discourses, what is the place of women in this discourses? In answer to this question, the author believes that the discourse of fundamentalism in the Fifth Development Plan of Iran is in fact derived from the discourse of the Islamic Revolution of Iran and, more generally, from the discourse of Islamism and emphasis on the constitution, economic development, justice, religious and moral values and independence, and has a special focus on the political place of women; in contrast, reformist discourse in Iran's Third and Fourth Development Plans focuses on reform, political development, and civil society. Governments, according to their political discourse and views, have paid special attention to the issue of women's political place and have tried to apply their views to the women's employment by formulating new policies or implementing policies that have long been provided for in the laws, and that is why policies change with the change of governments and we do not see a steady trend in the women's employment in Iran. The Political System of the Islamic Republic of Iran consists of two discourses, and depending on the circumstances, one of them is the dominant discourse and the other is marginalized.
خلاصه ماشینی:
از سوی دیگر تمامی برنامهها در کشور از ساختار و قالب تعریف شدهای تبعیت نمیکنند و هر دولت، براساس سلیقه خود به تدوین برنامه میپردازد و در واقع تکلیف مسائل مرتبط با زنان در کشور پس از گذشت چهار دهه از انقلاب اسلامی، هنوز مشخص نیست و متأسفانه از یک چشمانداز دقیق، متقن و تعریف شدهای تبعیت نمیکند و این امر منجر شده است که در برنامههای توسعه، مسأله زنان هربار در یک سرفصل تعریف شود؛ گاهی زن در ذیل سیاستهای اشتغال و گاهی در فرهنگ اسلامی و ایرانی.
نکته مغفول مانده دیگر اینکه برنامههای توسعه (سوم، چهارم) در حوزههای مختلف به جزء حوزه زنان با نگاهی به فضای بینالملل و لحاظ موقعیت کشور در عرصه جهانی و تأثیرات و تأثرات روابط بینالملل و جهان تنظیم شده، اما متأسفانه در مسأله زنان برخلاف تأکیدات مؤکد مقام معظم رهبری، با بیتوجهی به عملکرد و هجمه فرهنگ غرب اقدام کردهایم و یا اقدامات ما به صورت کاملاً منفعلانه در عرصه بینالملل و تلاش برای استانداردسازی شاخصهای زن ایرانی با زن غربی رخ داده است و به نوعی در عملکردها، دغدغهای جزء نزدیکی به استاندارها و شاخصهای بینالمللی نداشتهایم و «نگاه بومی متأثر از واقعیت»، خلأ جدی در این مورد محسوب میشود.
تلاش احمدینژاد برای به کرسی نشاندن این ایده که برخی آن را اقدامی شعاری میدانستند درنهایت چندان مطابق میل او پیش نرفت و از میان سه زن معرفی شده به مجلس، تنها «مرضیه وحید دستجردی» به دلیل سابقه اجرایی مثبت و موفقش توانست موافقت نمایندگان مجلس را جلب کند و در کابینه سراسر مردانه دولت جا گیرد و نام خود را بعنوان اولین وزیر زن بعد از انقلاب و سومین زن دولتمرد تاریخ ایران ثبت کند.