بررسی تطبیقی ساختار موسیقایی شعر کودک عربی و فارسی مقاله

امروزه ادبیات و شعر کودک و جایگاه آن در مجموعه موضوعات ادبی، توجه بسیاری از ادیبان و اهل فن در این حوزه را به خود جلب نموده است. ایجاد لذت از نثر یا نظم، مقدمه ایجاد ارتباط شاعر یا نویسنده با کودک است. در این میان، شعر به دلیل ساختار موسیقایی و آهنگین بودن و ایجاد لذت شنیداری، برای کودکان دارای جذابیتی وافر است. شعر کودک با بهره مندی از زبان، ساختار، وزن و درون مایه از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است و همانند انواع دیگر ادبی دارای مؤلفه‌های ساختاری مشخصی است که آن را از شعر بزرگسال متمایز ساخته است. در این مقاله، به منظور مقایسه کیفی، ضمن تحلیل مهم‌ترین مؤلفه‌های آن، جایگاه موسیقیِ شعر کودک در راستای شکل‌گیری زبان شعر کودکانه مورد تبیین قرار گرفته است. یافته‌ها نشان می‌دهد، ساختار موسیقایی شعر کودک به عنوان یکی از مؤلفه‌های مهم زبانی، به واسطه حضور عینی و ملموس خود نقش زیادی در انتقال محتوای شعری به مخاطب کودک داشته و این امر در نهایت می‌تواند عامل پیوندی میان کودک و متن شعری باشد.

بيان شده است که شعر کودک در دو ادبيات عربي و فارسـي از چـه جايگاهي برخوردار است ، ساختار موسيقايي آن به چه شکلي بـوده اسـت ، چـه شـاعراني بدان توجه کرده اند و انگيزه و هدف آن ها چه بوده است ؟ از سوي ديگـر، مطالعـات تطبيقـي، گذشـته از نمـايش تضـارب انديشـه هـا و تعامـل فرهنگ هاي مختلف ، بيانگر اين است که افکار انسان ها از يک اصل سرچشمه ميگيـرد و با وجود اختلافات فرعي، نوعي خويشاوندي در بين آدميان در سراسر جهان وجـود دارد. مطالعه و بررسي شعر کودک عربي و فارسي، روشي سودمند براي يافتن مشترکات ميـان اين نوع از خلق ادبي است که ميتواند اهميت و جايگاه شـعر کـودک را بـه عنـوان يـک پديده ادبي مشترک در دنياي معاصر آشکار نمايد. در ادب فارسي دوره معاصر نيز، همزمان با انقلاب مشروطه در ايران ، با رشد ادبيات عامه ، شعر کودک نيـز مطـرح شـد؛ شـاعراني همچون ايرج ميرزا، يحيي دولت آبادي، محمد تقي بهار و ديگـر شـاعران اشـعاري بـراي کودکان سرودند؛ ميتوان ايرج ميرزا را به عنوان اولين شاعري کـه بـراي کودکـان شـعر سرود نام برد(غفاري، ١٣٧٩: ٩). به عنوان نمونه شعر زير از سليمان العيسـي، کـه در آن فعـل «طيري » در مصرع هاي مختلف تکرار شده و گذشته از اينکه بر بار معنايي شـعر افـزوده ، ساختار موسيقايي شعر را نيز تحت تأثير قرار داده است . Salajegeh, Parvin (1387), From this oriental garden (Theories of criticism of child and adolescent poetry), Second edition, Tehran: Research center for children and yong people. Sohrab (Mafi), Massoumeh (1372), 17 articles on childrens literature, First edition, Tehran: Child book council.