چکیده:
نواحی روستایی بعنوان محیط زنده در فضای جغرافیایی، همواره در مسیر تغییر و تحول بوده است. تغییرات و تحولات نظام مالکیت اراضی روستایی از جمله تغییرات مکانی– فضایی است که با توسعه نظام روستایی در ارتباط بوده است. در واقع توجه شهرنشینان به محیطهای روستایی برای تملک زمین جهت تفریح و ایجاد فضای خصوصی(خانه دوم) موجب تغییرکاربری اراضی مستعد تولید در روستاها شده است. این امردرسالهای اخیر باعث سرریزشدن بخشی از سرمایه و جمعیت از شهرها به سوی روستاها شده است. این سرمایهها با نفوذ در سکونتگاههای روستایی، اقتصاد و کارکرد روستا را تحت تأثیر قرار خواهد داد. در مقاله حاضر عوامل مؤثر بر تغییر مالکیت زمین در سکونتگاههای روستایی و پیامدهای اقتصادی آن بررسی شده است. مطالعه موردی سکونتگاههای روستایی بخش خمام شهرستان رشت بوده است. این تحقیق از نظر هدف درگروه تحقیقات کاربردی و برمبنای روش جزء تحقیقات توصیفی-تحلیلی است. جامعه آماری بهصورت تمام شماری یعنی کل 44 سکونتگاه روستایی بخش خمام است. روش گردآوری اطلاعات موردنیاز بهصورت اسنادی، کتابخانهای و براساس مشاهده میدانی و مصاحبه از مدیر یا یکی از اعضای شورا است و دادههای گردآوریشده از طریق نظریههای زمینهای مورد تجزیهوتحلیل قرارگرفته است. نتایج تحقیق نشان داد که موقعیت جغرافیایی و راه دسترسی، ارزش زمین و عدم توجیه اقتصادی حفظ زمین برای تولید، برخورداری از مزیت نسبی،سیاستها و سرمایهگذاریهای دولت، کهولت سن و ناتوانی در امر تولید، مدارک مالکیتی از عوامل مؤثر در تغییرات مالکیتی سکونتگاههای روستایی و تغییر در نظام فعالیت اقتصادی روستاها، کاهش میزان تولید محصولات کشاورزی، تغییر در روابط اقتصادی بین شهر و روستا و تغییرکارکرد روستاها در ناحیه از پیامدهای اقتصادی مطالعاتی است.
خلاصه ماشینی:
نتايج تحقيق نشان داد که موقعيت جغرافيايي و راه دسترسي، ارزش زمين و عدم توجيه اقتصادي حفظ زمين براي توليد، برخورداري از مزيت نسبي، سياست ها و سرمايه گذاريهاي دولت ، کهولت سن و ناتواني در امر توليد، مدارک مالکيتي از عوامل مؤثر در تغييرات مالکيتي سکونتگاه هاي روستايي و تغيير در نظام فعاليت اقتصادي روستاها، کاهش ميزان توليد محصولات کشاورزي، تغيير در روابط اقتصادي بين شهر و روستا و تغييرکارکرد روستاها در ناحيه از پيامدهاي اقتصادي مطالعاتي است .
لذا هدف اصلي اين پژوهش شناسايي عواملي که بيشترين تأثير را بر تغيير مالکيت عرصه هاي روستاهاي بخش خمام شهرستان رشت داشته اند؛ است و آيا تغيير مالکيت اراضي در تنوع فعاليت هاي اقتصادي و تغيير کارکرد روستاهاي موردمطالعه اثرگذار بوده است ؟ ٢) مباني نظري توجه شهرنشينان به محيط هاي روستايي براي تملک زمين جهت ساخت ويلا و خانه دوم براي تفريح و ايجاد فضايي خصوصي موجب تغييرکاربري اراضي مستعد توليد در روستاها شده است .
همچنين ميتوان به راه ها و شبکه هاي دسترسي به مرکز استان و منطقه آزاد تجاري-صنعتي-گردشگري کاسپين ، بن بست و محدود نبودن هيچ روستاي بخش خمام ، راه آهن رشت -انزلي که راه اندازي و ايجاد ايستگاه آن در منطقه چوکام و انواع سرمايه گذاري بخش خصوصي در زمينه خدمات وگردشگري، ايجاد رستوران ها، کافي شاپ ها، سفره - خانه هاي سنتي و واحدهاي اقامتي بين راهي جملگي از مزيت هاي نسبي سکونتگاه هاي روستايي بخش خمام به شمار ميآيند که در تغييرات مالکيت اراضي روستاها نقش تأثيرگذاري طي بيست سال گذشته داشته است .