چکیده:
یکی از برجستهترین نمادهای دین یهود، منورا یا چراغدان هفت شاخهای است که خاستگاه اصلی آن به کتاب مقدس باز میگردد و به باور یهودیان، به فرمان خداوند به موسی و با طراحی خداوند، برای خیمۀ عهد ساخته شد. این چراغدان محبوبترین نماد دینی یهود تا قرون وسطی بود. بخش زیادی از هنر یهود به این نماد اختصاص دارد و نقش آن در دیوارنگارهها و موزاییککاریهای کنیسهها، حکاکی بر روی ظروف، حجاری ستونها، قبور مردگان، تابوتهای سنگی، شیشهکاریها و... دیده میشود. توجه به خاستگاه و ریشۀ این نماد ما را به حوزۀ گستردهای از معانی، همچون ریشههای مربوط به خود کتاب مقدس، و تأثیراتی که این دین از کهنترین تمدنهای باستان پذیرفته است، میرساند. در بیشتر ادیان و نیز در دین یهود حضور خداوند با نور یا آتش همراه است، که نماد آگاهی و معرفت است. به همین سبب یکی از معانی اصلی این نماد را حضور خداوندی و نور شناخت او میدانند. همچنین آن را نمادی از درخت زندگی و درخت دانش، هفت سیاره، هفت آسمان، هفت روز آفرینش، هفت ملک مقرب... نیز دانستهاند. برخی نیز طرح آن را با ایزدبانوان باروری و درختان مقدس که نماد این ایزداناند، مرتبط دانستهاند. نوشتار حاضر به بررسی مفاهیم نمادین منورا و ارتباط آن با زمینههای تاریخی و باورهای یهودی میپردازد.
Menorah, one of the most prominent symbols of Jewish religion, has its origin in the Bible, and is believed by Jews that it is made by Moses for the Ark of Covenant, according to the God's command. Menorah was the most popular symbol of Judaism till Middle Ages and it is evident in graffiti and mosaics of synagogues, container engravings, stone carvings, graves of the dead, stone sarcophaguses, glassworks and etc. Focusing on consideration of the symbol’s origins and roots leads us to a wide range of meanings like the roots of Bible itself and the impressions this religion has got from the oldest ancient civilizations. In most religions and also in Judaism the presence of God is accompanied by lite or fire which are the symbols of awareness and wisdom. Such that one of its main meanings is considered to be the symbol of God’s presence and the lite of his recognition. Menorah also is considered to be the symbol of tree of life, tree of knowledge, the seven planets, seven heavens, seven days of creation, seven archangels and etc. Some experts relate its design to fertility goddesses and the sacred trees which are the symbols of those goddesses.
خلاصه ماشینی:
نمادشناسي منورا، چراغدان هفت شاخه يهود زينب بني اسد دانشجوي دکتري اديان و عرفان ، دانشکده حقوق ، الهيات و علوم سياسي، واحد علوم و تحقيقات ، دانشگاه آزاد اسلامي، تهران ، ايران 2 فاطمه لاجوردي استاديار گروه اديان و عرفان ، دانشکده حقوق ، الهيات و علوم سياسي، واحد علوم و تحقيقات ، دانشگاه آزاد اسلامي، تهران ، ايران شهرام پازوکي استاد مؤسسه آموزشي و پژوهشي حکمت و فلسفه ايران ، تهران ، ايران طاهره حاج ابراهيمي دانشيار گروه اديان و عرفان ، دانشکده حقوق ، الهيات و علوم سياسي، واحد علوم و تحقيقات ، دانشگاه آزاد اسلامي، تهران ، ايران چکيده يکي از برجسته ترين نمادهاي دين يهود، منورا يا چراغدان هفت شاخه اي است که خاستگاه اصلي آن به کتاب مقدس باز ميگردد و به باور يهوديان ، به فرمان خداوند به موسي و با طراحي خداوند، براي خيمۀ عهد ساخته شد.
نقشمايه منورا در هنر يهود يکي از جالب توجه ترين نکاتي که از جريان مداوم يافته هاي باستان شناسي در اسرائيل و جاهاي ديگر پديدار شد، اين حقيقت بود که در طول دوره معبد دوم تا اواخر قرون وسطي محبوب ترين نماد ديني در بين يهوديان ، منورا بوده است .
٣ منورا را نمادي از درخت زندگي، درخت دانش و آگاهي که در بهشت عدن بود و هم چنين درختي که نمادي از ايزد بانوي باروري بين النهريني است نيز دانسته اند.
اما اگر در خاستگاه ادراکي و يافته هاي باستان شناسي دقيق تر بررسي کنيم به احتمال زياد به اين نکته ميرسيم که منورا در واقع نمادي آييني از ايزدبانو عاشره ٤ است که ريشه در درخت زندگي دارد.