چکیده:
پژوهش حاضر ناظر به تدوین الگویی برای مدیریت دولتی است و نگارندگان درصدداند با استفاده از علم تاریخ این فرصت را در اختیار تصمیمگیران، سیاستگذاران و مدیران دولتی قرار دهند تا بتوانند الگویی از حکومتداری را به دقت بررسی کنند. یکی از بهترین الگوها در این باره، حکومتداری امیرکبیر است. در این مطالعه با پیروی از رویکرد چارچوب مفهومی و با بهرهگیری از روش پژوهش اسنادی با محوریت مطالعه و بررسی کتب و متون دست اول، دادههای مهم موجود در منابع تاریخی استخراج شده است که ضمن نقد و بررسی در قالب طرحی اکتشافی و استقرایی، تصویری نسبتاً مشخص از شیوۀ حکومتداری امیرکبیر ارائه شده است. چارچوب مفهومی پیشنهادی این پژوهش مشتمل بر 189 مفهوم است که در قالب 23 مقوله، 12 تم و 6 بُعد ساماندهی شده است. مفاهیم استخراج شده نیز دستهبندی شده و هر دسته در یک مقوله گنجانده شده است و مقولات همدسته در یک تم قرار گرفتهاند و تمهای همدسته ابعاد را تشکیل دادهاند. ابعاد شناسایی شده عبارت است از: اقدامات سیاسی، اقدامات فرهنگی، اقدامات بروکراتیک، اقدامات حفاظتی، اقدامات اقتصادی و اقدامات اجتماعی؛ که با هماندیشی کانون خبرگان به دست آمده است. چارچوب مذکور مبنایی برای درک جوانب مختلف حکومتداری امیرکبیر ایجاد کرده و در نهایت الگویی مفهومی از اقدامات این سیاستمدار ارائه داده است که میتواند دستمایۀ مدیران و سیاستگذاران مدیریت دولتی در ایران باشد. نتایج این مطالعه نشان میدهد که میتوان از دادههای تاریخی برای تعریف مفاهیم جدید و مؤلفههای جدید در مدیریت دولتی استفاده کرد.
The dual practical and scientific character of management, especially in public administration, requires that practical experiences be studied and used; In this regard, various methods have been developed for documenting and systematic use of various managerial experiences; The science of history provides the opportunity for decision-makers, policymakers, and government managers to carefully examine practical experiences; One of the best practical experiences in this regard is the governance of Amir Kabir. This study has tried to present a comprehensive and clear picture of Amir Kabir's governance method by following the mixed research approach and using meta-synthesis methods in the form of an exploratory plan. The proposed conceptual framework of this research consists of 220 conceptual elements, which are organized in the form of 31 categories, 13 components and 6 dimensions. Identified dimensions include political, cultural, bureaucratic, protective, economic, and social actions. Each explains part of Amir Kabir's model of governance. The framework provides a basis for understanding the various aspects of Amir Kabir's governance. By using it and taking into account the challenges facing public administration in Iran, a platform is created to design and implement an effective model of public administration.
خلاصه ماشینی:
برای شناسایی این مؤلفه ها از شـیوه هـای مختلـف اسـتفاده می شود که یکی از اصولی ترین این شیوه ها استفاده از داده های تاریخی و عملکرد افرادی است که طی تاریخ به عنوان شاخص شناخته شده انـد و از مهـم تـرین افـراد در تـاریخ ایـران میـرزا تقی خان امیرکبیر است .
با دسته بندی اقدامات او، به شناسایی مؤلفه های حکومت داری او پی خواهیم برد و با تمرکز بر نقش تجارب تاریخی او در مدیریت دولتی ، مبانی و الگوی اجرایـی و نحـوۀ حکومت داری وی ، الگویی را که با عنوان «نظـم میـرزا تقـی خـانی » (آدمیـت ، ١٣٨٩: ١٩٢) در تاریخ معروف شده است ، تحلیل و بررسی خواهیم کرد و روش شناسی اسـنادی بـا محوریـت مطالعۀ کتب و متون به جای مانده از تایخ قاجار را بـه منزلـۀ تجربـه تـاریخی در مقـام تبیـین چارچوب مفهومی شیوۀ حکومت داری امیرکبیر قرار خواهیم داد.
تنکـابنی (١٣٨٩) در مقاله «منزلت «قانون » و «نظم » در نظریه های علوم اجتماعی و مدیریت ؛ پیشینه آن در اداره ایران عصر قاجار» ضمن بررسی این دو مقوله در دوره قاجار، بـه امیرکبیـر در قالـب ایـن دو مـورد پرداخته است .
نتایج این مطالعات به استخراج مفاهیم ، مقوله ها، تم ها و ابعاد حکومت داری امیرکبیر به منظور ارائۀ الگوی مدیریت دولتی منجر شده است .
), Zindigānī-e Mīrzā Taqī ḵān Amīr Kabīr, Tehran: Našr-e Tārīḵ-e Īrān.
Quarterly Journal of History of Islam and Iran, Vol. 30, No. 47, 2020 Alzahra University, http://hii.
Quarterly Journal of History of Islam and Iran, Vol. 30, No. 47, 2020 Alzahra University, http://hii.