نقد آراء مئیر یا کوپ قستر درباره خلقت آدم علیهم السلام مقاله

شناخت دیدگاه‌های خاورپژوهان درباره بازتاب داستان‌های انبیاء در قرآن، با هدف نقد و بررسی آن ها، ضرورتی انکارناپذیر است. پژوهش حاضر، سعی دارد به نقل و نقد آراء مئیر یاکوپ قستر، خاورشناس لهستانی و یهودی درباره داستان خلقت آدم(ع) بپردازد. در این پژوهش از روش مطالعه کتابخانه‌ای با رویکرد آن تحلیلی-انتقادی استفاده شده است. اگرچه بررسی دیدگاه‌های قستر در خصوص داستان آدم(ع) مرکز توجه و تحلیل بوده است اما به منظور تکمیل بحث از نظرات عالمان مسلمان نیز استفاده شده است. نقل گسترده روایات خلقت آدم(ع) از منابع اسلامی، نشان‌‌دهنده پژوهش عمیق قستر در منابع روایی-تفسیری است. تقطیع روایات تفسیری، ذکر اسرائیلیات، برداشت سطحی و نادرست از آیات قرآن، استفاده گسترده از روایات ضعیف و نقل روایات متناقض، از جمله نقدهای اساسی در پژوهش‌های قستر به شمار می آید.

Understanding the views of Orientalists on the reflection of the stories of the prophets in the Qur’an to criticize and examine them, is an undeniable necessity. The present study seeks to critique the views of Meyer Yakup Qastar, a Polish and Jewish orientalist, on the story of the creation of Adam (pbuh). In this research, has been used the method of library studying with an analytical-critical approach. However, the study of Caster’s views on the story of Adam (AS) has been the center of attention and analysis, however, the views of Muslim scholars have also been used to complete the discussion. The extensive attention to the narrations of the creation of Adam (PBUH) from Islamic sources indicates the deep research of Qastar in narrative-interpretive works. The fragmentation of interpretive narrations, the mention of the Israelites, the superficial and incorrect interpretation of the verses of the Qur’an, widespread use of weak narrations, and pay attention to contradictory narrations are the main critiques to Qastar’s research.

او سپس به‌نقل روایات این موضوع می‌پردازد و می‌گوید: «حدیثی بسیار رایج، از حضرت محمد(ص) بیان می‌دارد که زن از دنده‌ای کج آفریده شد؛ اگر بخواهید آن را راست کنید، او را خواهید شکست؛ بنابراین با نرمی با او رفتار کنید!» وی سپس روایاتی از منابع شیعه نقل می‌کند بدون این‌که به شرح و تبیین آن‌ها بپردازد و می‌نویسد: «امام باقر(ع) می‌فرماید: «خداوند حوا را از باقی‌مانده گلی آفرید که آدم را از آن خلق کرده بود ... امام صادق(ع)، با خشم می‌گوید: «آیا خداوند قادر نبوده است تا برای آدم، همسری از چیزی جز دنده‌اش بیافریند؟ این افترایی است که این گفته را ممکن می‌سازد که آدم با خود رابطه جنسی داشته است؛ زیرا حوا از دنده‌اش آفریده شده بود. نقد: متأسفانه این عقیده که حوا از دنده چپ آدم خلق شده، به‌دلیل عدم تأمل در آیه یکم سوره نساء و آیات مشابه و اعتماد به برخی روایات ضعیف، در میان مفسران و محدثان سیطره داشته و در برهه‌ای از زمان، بسیار گسترش یافته است. آن حضرت به شدت این عقیده را رد می‌کند (عیاشی، 1380ش: ج1، ص216؛ فیض کاشانی، همان، ج1، ص325؛ مجلسی، 1403ق: ج5، ص31) به هرحال، اعتقاد به آفرینش حوا از دنده چپ آدم، باطل است و برخی از ادله قرآنی و روایات، آن را رد می‌کنند؛ برای نمونه در آیه اول سوره نساء آمده است: «یا أَیهَا النَّاسُ اتَّقُوا رَبَّکمُ الَّذی خَلَقَکمْ مِنْ نَفْسٍ واحِدَه وَ خَلَقَ مِنْها زَوْجَها وَ بَثَّ مِنْهُما رِجالاً کثیراً ...