چکیده:
انرژی بهعنوان یکی از مهمترین مسائل جهانی و گاز طبیعی به خاطر دارا بودن خصوصیات منحصربهفرد، بهویژه در نحوه و مسیر انتقال آن، در قرن حاضر از اهمیت زیادی برخوردار است. از اینرو، در چهارچوب ژئواکونومیک مفاهیمی چون امنیت انرژی، تولیدکنندگان و مصرفکنندگان انرژی و خطوط انتقال گاز در گفتمان «ژئواکونومیکی» جایگاهی ویژه یافته است. مصرف بالا و نیاز روزافزون اتحادیه اروپا به انرژی به علت کمبود منابع و به تبع آن نیاز به واردات انرژی بهخصوص از روسیه بهعنوان بزرگترین دارندۀ منابع گازی جهان عاملی بوده که مسکو از قدرت ژئوپلیتیکیاش بهعنوان ابزاری برای اجرای اهداف مدنظر خود در حوزۀ سیاسی و اقتصادی تلاش روزافزون کند. علاوه بر روسیه و اتحادیه اروپا، در این پژوهش کشورهای ترانزیتی که گاز روسیه به وسیلۀ خطوط لوله از خاک آنها عبور میکند نیز بهعنوان بازیگر سوم تاثیرگذار در نظر گرفته شدهاند. پرسش اصلی مقاله با توجه به مباحث فوق، این چنین مطرح میشود که «چه مؤلفههای ژئوپلیتیکی موجب شکلگیری همکاری و ستیزۀ روسیه و اتحادیه اروپا در قبال مسئلۀ انرژی شده است؟» ادعای مقاله اینگونه مطرح میشود که فضای حاکم بر روابط دو بازیگر در چهارچوب ژئواکونومی در قبال بحران اوکراین، پروژههای خط لوله، بسته انرژی سوم و تحقیقات ضد تراست اتحادیه علیه روسیه، دورۀ جدیدی از رقابت و همکاری ژئوپلیتیکی روسیه و اتحادیه اروپا را رقم زده است. روش تحقیق در این مقاله، توصیفی _ تحلیلی و ابزار گردآوری اطلاعات کتابخانهای و فضای مجازی است.
Energy as one of the most important global issues and natural gas due to its unique characteristics, especially in the manner and route of its transmission, is of great importance in this century. Hence, in the context of geoeconomics, concepts such as energy security, energy producers and consumers, gas transmission lines have a special place in the geo-economic discourse. The EU's high consumption and growing energy demand due to resource shortages and, consequently, the need to import energy, especially from Russia, the world's largest holder of gas resources, is a factor in Moscow's geopolitical power as a means to an end. Make increasing efforts in the political and economic spheres. In addition to Russia and the European Union, the study also considers transit countries through which Russian gas passes through pipelines as a third influential player. The main question of the article, given the above issues, is what geopolitical components have led to the formation of cooperation and conflict between Russia and the European Union over the energy issue? The article claims that the atmosphere in the geo-economic relations between the two actors in the face of the Ukraine crisis, the pipeline projects, the third energy package, and the Union's antitrust investigation against Russia, usher in a new era of geopolitical competition and cooperation. This will figure out Russia and the European Union. The research method in this article is descriptive-analytical and a tool for collecting information on libraries and cyberspace.
خلاصه ماشینی:
این بحث به رابطۀ انرژی بین اتحادیه اروپا و روسیه هم گسترش یافته است، اما علیرغم رویکرد استراتژیک و اقتصادی دو کشور به انرژی، در مورد نقش قدرت ژئوپلیتیکی در روابط انرژی اتحادیه اروپا و روسیه تحقیقات محدودی صورت گرفته است؛ همانطور که «ایرینا کوستووا» بیان میکند: «قدرت انرژی بهطور سادهای با مالکیت منابع معادل است، به همین دلیل نیاز به تجزیه، تحلیل و روششناختی بهتری دارد» (Kustova, 2015: 291-292).
از سوی دیگر، و مهمتر از همه، شرکت انرژی روسی گازپروم، که انحصار South Gas Corridor صادرات خط لوله روسیه به اروپا را دارد، بخشی از رویکرد نظارتی اتحادیه اروپا را به دنبال حل و فصل یک قاعده در اختلافات ضد تراست با کمیسیون اروپا، پذیرفته است .
هر دو پروژه به خوبی نشان دهندۀ این امر است که سیاست خارجی روسیه در اختیار اهداف تجاری با ماهیت سیاسی است؛ زیرا با توجه به مالکیت دولتی شرکتهای اصلی انرژی روسیه همانند گازپروم و لوک اویل، پروژههای نورد استریم 2 و ترکیه استریم سمبلی از قدرت ژئوپلیتیکی کرملین در قبال جامعه جهانی است.
(European Commission, 2018) از انگیزههای دیگر ایجاد بسته سوم انرژی، الزام جداسازی مالکیت تولید گاز از توزیع گاز، بهعنوان بحث برانگیزترین مسئله در تجارت گاز Third Energy Package روسیه و اتحادیه اروپا بهویژه در مورد نحوه عملکرد گازپروم بوده است؛ زیرا استراتژی تجاری گازپروم شامل استخراج گاز و حملونقل آن به بازار از طریق خطوط لولهای است که در تمام خطوط این شرکت دارای سهام عدهای است.