چکیده:
شهرستانهای مرزی کشور مناطقی استراتژیک و حیاتی هستند که تعادل جمعیتی این مناطق نقشی مهم در حفظ امنیت داخلی کشور دارد. متأسفانه بسیاری از شهرستانهای مرزی توان و پتانسیل حفظ جمعیت خود را ندارند و با روند مهاجرفرستی فزاینده روبهرو هستند. این پژوهش به تحلیل عوامل مؤثر بر شاخصهای مهاجرت 118 شهرستان مرزنشین پرداخته است. قلمرو زمانی پژوهش شامل روند تغییرات مهاجرت بر اساس دادههای سرشماری در فاصله سالهای 95-1390 است. برای آزمون فرضیات تحقیق از الگوی تحلیلی تاپسیس، آزمون-های معناداری پیرسون و رگرسیون، آزمونهای موران عمومی، الگوی فضایی بر اساس نقاط داغ و تحلیل کلاستر استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان داد که میان مهاجرپذیری، خالص مهاجرت، ناخالص مهاجرت و توسعه شهرستانهای مرزنشین رابطه مثبت و معناداری برقرار است. توسعهیافتگی قادر به تبیین بیش از 19 درصد تغییرات خالص مهاجرت این شهرستانها است. همچنین آزمون خوشهای ماتریس دووجهی متغیرهای توسعه-یافتگی و خالص مهاجرت نشان داد که عمدتاً شهرستانهای مرزنشین مهاجرفرست بوده و از نظر توسعهیافتگی نیز در خوشههای سوم و چهارم (پایینترین سطح توسعه) قرار دارند. میزان خالص مهاجرتی تمایل به متمرکز شدن در فضا دارد. بهطوریکه تجمع فضایی لکههای سرد (مهاجر فرستی بیشتر) متعلق به برخی شهرستانهای مرزنشین استانهای اردبیل، کرمانشاه، ایلام و خراسان جنوبی است.
This study was conducted by analyzing the secondary data of 118 border cities. The research period includes the trend of migration changes based on census data during the period 1390-1395. To prove the research hypotheses of the Topsis analytical model of Border Cities Development Index, Pearson and regression tests, General Moran tests, Spatial pattern based on hot spots and Cluster analysis is used. The results showed that there is a positive and significant relationship between immigration, net migration, gross migration and development of border cities. Developments are able to account for more than 19 percent of the net migration changes in these cities. Also, the two-way matrix cluster test of the variables of development and net migration indicated that often borderline cities are immigrants and in terms of development, they are in the third and fourth clusters (the lowest level of development). The findings also showed that immigration continued to be a centralized pattern in Iran and Iran's border cities are the most important migrant cities to the more central and more developed provinces of Iran. The net rate of migration tends to concentrate or cluster in space.
خلاصه ماشینی:
همچنين آزمون خوشه اي ماتريس دووجهي متغيرهاي توسعه -يافتگي و خالص مهاجرت نشان داد که عمدتا شهرستان هاي مرزنشين مهاجرفرست بوده و از نظر توسعه يافتگي نيز در خوشه هاي سوم و چهارم (پايين ترين سطح توسعه ) قرار دارند.
(رجوع شود به تصویر صفحه) متغيرهاي مستقل تحقيق : براي اندازه گيري سطح توسعه يافتگي شهرستان هاي مرزنشين کشور از ٥٠ مؤلفه يا شاخص در شش بعد آموزشي، اقتصادي، بهداشتي- درماني، زيربنايي-کالبدي، اجتماعي-فرهنگي و امنيتي استفاده شده است .
Gross Migration جدول ١: مؤلفه ها و معرفه هاي انتخاب شده براي بررسي توزيع فضايي توسعه پايدار در شهرستان هاي مرزنشين (رجوع شود به تصویر صفحه) يافته هاي تحقيق وضعيت سطح توسعه يافتگي در شهرستان هاي مرزي در اين پژوهش با استفاده از الگوي تحليلي تاپسيس شهرستان هاي مرزنشين بر حسب سطح توسعه يافتگي رتبه بندي شده اند.
يافته ها نشان از آن دارد که با سطح اطمينان ٩٩ درصد ميزان خالص مهاجرت شهرستان هاي ايران داراي ساختار فضايي بوده و به شکل خوشه اي توزيع شده اند.
يافته ها نشان از آن دارد که با سطح اطمينان ٩٩ درصد ميزان ناخالص مهاجرت شهرستان هاي ايران داراي ساختار فضايي بوده و به شکل خوشه اي توزيع شده اند.
نتايج آزمون تحليل خوشه اي در اين پژوهش نيز علاوه بر تحليل فضايي و استنباطي يافته هاي پژوهش از تکنيک خوشه بندي براي دسته بندي شهرستان هاي مرزنشين کشور در زمينه مهاجرت و توسعه يافتگي استفاده شده است .
Investigation of some of the major economic, cultural and climatic factors of inter-provincial migration in the period 1986-1986, Shiraz University, [In Persian] Broki, A.