چکیده:
با توجه به محدودیت‌های توپوگرافی شهر سنندج، روند گسترش نواحی سکونتگاهی به سمت مناطق مخاطره آفرین در طی سال‌های اخیر افزایش یافته است. در این راستا در تحقیق حاضر روند گسترش نواحی سکونتگاهی محدوده شهری سنندج در سال‌های 1370 تا 1394 مورد ارزیابی قرار گرفته شده است. روش کار به‌گونه‌ای است که پس از تهیه تصاویر ماهواره‌ای (لندست 5، 7 و 8) سال‌های 1370، 1379، 1386 و 1394 و پیش پردازش تصاویر، نقشه طبقه‌بندی کاربری اراضی در 4 کلاس نواحی سکونتگاهی، اراضی کشاورزی، باغات و مراتع برای هر کدام از سال‌های مذکور تهیه شده است. سپس به آنالیز تغییرات هر کدام از کاربری‌ها در طی سال‌های مذکور پرداخته شده است. برای این منظور از مدل LCM استفاده شده است. نتایج تحقیقات بیانگر این است که هر سال حدود 1/ 1 کیلومترمربع بر نواحی سکونتگاهی محدوده شهری سنندج افزوده شده است به طوری که در سال 1370 مجموع کل نواحی سکونتگاهی محدوده شهری سنندج 2/ 27 کیلومترمربع بوده است، درحالی‌که در سال 1394 این مقدار به 5/ 54 کیلومترمربع رسیده است. سپس در محیط ARC GIS لایه مناطق ممنوعه از نظر پارامترهای ژئومورفولوژیکی تهیه شده است. پس از تهیه لایه مناطق ممنوعه (ارتفاع بالای 2000 متر، جهات شیب شمالی، شیب بالای 30 درصد، حریم 1000 متری گسل و 200 متری رودخانه)، گسترش نواحی سکونتگاهی در سال‌های 1370، 1379، 1386 و 1394 در مناطق ممنوعه ارزیابی شده است. نتایج محاسبات بیانگر این است که در سال 1370 حدود 8/ 7 کیلومترمربع از نواحی سکونتگاهی در مناطق ممنوعه قرار گرفته‌اند که این مقدار در سال 1394 به 8/ 14 کیلومترمربع افزایش یافته است. این مناطق عمدتا در غرب محدوده شهری سنندج واقع بر ارتفاعات آبیدر و مناطق پرشیب و همچنین مناطق شرقی محدوده سنندج واقع بر حریم رودخانه قرار دارند.
Considering topographic limitations of Sanandaj, the trend of spreading residential areas to hazardous areas has increased in recent years. In this regard, in the present study, the trend of the expansion of residential areas in the urban area of Sanandaj in the years 1991 to 2015 has been evaluated. The methodology is in such a way that after preparing satellite images (Landsat 5, 7, and 8) of 1991, 2000, 2007, and 2015 and preprocessing the images, land-use classification map have been prepared in four classes of residential areas, agricultural lands, gardens and rangelands for each of these years. Then, the analysis of the changes has been performed in each of the uses over the years. For this purpose, the Land Change Modeler model has been used. The results of the research indicate that each year about 1/1 km2 is added to the residential areas of the Sanandaj urban area, so that in 1991 the total urban area of Sanandaj city was 27.2 km2, while in 2015 this figure reached 54.5 km2. Then, the layer of prohibited areas in terms of geomorphologic parameters has been prepared in the ArcGIS environment. After preparing the layer of prohibited areas (Height above 2000 m, northern aspects, slopes above 30%, 1000 m of the fault zone and 200 m to riparian zone), the expansion of residential areas in the years 1991, 2000, 2007, and 2015 in prohibited areas has been evaluated. The results of the calculations indicate that, in 1991, about 7.8 km of residential areas were located in prohibited areas, which increased by 14.8 km2 in 2015. These areas are mainly located in the western part of the Sanandaj city located at Abidar highlands and in the steep areas, as well as in the eastern part of the Sanandaj area located on the riverside.
(
, 
, 
)
