چکیده:
سازمانها و شرکتها به عنوان یکی از مهمترین ابزارها و الزامات توسعه و پیشرفت جوامع، ملزم به گزارش نتایج حاصل از فعالیتهای خود میباشند. به همین دلیل، بهکارگیری چارچوب گزارشگری مناسب، نقش بسزایی در شناخت نقاط ضعف و قوت، تصمیمگیری و برنامهریزی برای دستیابی به اهداف توسعه پایدار خواهد داشت. بهکارگیری چارچوبهای گزارشگری پایداری مرسوم و دستیابی به اهداف توسعه پایدار از سوی کشورهای اسلامی، بهدلیل تفاوتهای فرهنگی و سطح توسعهیافتگی جوامع مذکور نسبت به جوامع غربی، با موانع و مشکلاتی مواجه است. هدف این تحقیق، پس از مروری بر چارچوبهای برتر گزارشگری پایداری، تبیین ابعاد و مولفههای کلیدی گزارشگری پایداری شرکتی، متناسب با فرهنگ و شرایط محیطی جامعه اسلامی است. به همین منظور، دادههای گردآوری شده از طریق تحلیل محتوای کیفی متون اسلامی به روش استقرایی، بوسیله پرسشنامه در معرض قضاوت خبرگان قرار گرفته است. پس از ارزیابی ۱۱۰ پرسشنامه جمعآوری شده و تحلیل ضرایب بارهای عاملی و معادلات ساختاری، با استفاده از نرمافزارهای SPSS و Smart PLS، الگوی گزارشگری پایداری شرکتی با رویکرد اسلامی، در هفت بعد به ترتیب اولویت شامل: مدیریت و رهبری، پیشرفت و تعالی، کار و تولید، سرمایه انسانی، اجتماعی، اقتصادی و زیستمحیطی، و در قالب ۳۶ مولفه استخراج گردید.
Organizations and companies, as one of the most important tools and requirements for the development and progress of communities, are required to report the results of their activities. For this reason, using an appropriate reporting framework will play an important role in identifying strengths and weaknesses, decision-making and planning to achieve sustainable development goals. The use of conventional sustainability reporting frameworks and the achievement of sustainable development goals by Islamic countries, due to cultural differences and the level of development of these societies compared to Western societies, faces obstacles and problems. The purpose of this study is to explain the dimensions and key components of corporate sustainability reporting after reviewing the superior frameworks of sustainability reporting appropriate to the cultural and environmental conditions of Islamic society. The data collected through qualitative content analysis of Islamic texts by inductive method has been exposed to expert judgment by a questionnaire. After evaluating 110 collected questionnaires and analyzing factor load coefficients and structural equations, using SPSS and Smart PLS software, the corporate sustainability reporting model with Islamic approach was extracted, in seven dimensions in order of priority including: management and leadership, progress and excellence, work and production, human, social, economic and environmental capital, and 36 components.
خلاصه ماشینی:
پس از ارزیابی 110 پرسشنامه جمعآوری شده و تحلیل ضرایب بارهای عاملی و معادلات ساختاری، با استفاده از نرمافزارهای SPSS و Smart PLS، الگوی گزارشگری پایداری شرکتی با رویکرد اسلامی، در هفت بعد به ترتیب اولویت شامل: مدیریت و رهبری، پیشرفت و تعالی، کار و تولید، سرمایه انسانی، اجتماعی، اقتصادی و زیستمحیطی، و در قالب 36 مؤلفه استخراج گردید.
با این حال تاکنون الگوی جامعی برای دستیابی به همه جنبههای توسعه پایدار، از جمله پیشرفت اقتصادی، اجتماعی، زیست محیطی، که قابلیت بهکارگیری در جوامع مختلف و متناسب با شرایط فرهنگی و سطح توسعهیافتگی آنان داشته باشد، ارائه نگردیده است (آقاجانی و خیریدوست، 1394).
باتوجه به مطالب فوق، هدف اين پژوهش این است كه ضمن مروری بر چارچوبهای برتر و مرسوم گزارشگری پایداری، ابعاد و مؤلفههای کلیدی پایداری شرکتی با رویکرد اسلامی را شناسایی و الگوی گزارشگری در چارچوبی نظاممند و منطبق با مفاهیم والای دین مبین اسلام و متناسب با نیاز جوامع اسلامی را تبیین و ارائه كند.
محمدی و خوزین (1396)، در مقالهای تحت عنوان چارچوب نظری گزارشگری پایداری، بیان داشتند که هدف گزارشگری پایداری، در اختیار قرار دادن کلیه اطلاعات مربوط و سودمند برای تصمیمگیری ذینفعان مختلف و کمک به دستیابی اهداف پایداری یا توسعه پایدار جامعه است.
جدول 2: توصیف گروههای خبرگان {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} (منبع: یافتههای پژوهش) براي بررسی پرسش اول تحقیق و تعیین ابعاد گزارشگری پایداری شرکتی با رویکرد اسلامی، از آزمون دو جملهای برای ارزیابی میزان اهمیت (تأثیر) و سطح موافقت/ مخالفت خبرگان استفاده شد.