چکیده:
پژوهش حاضر به منظور شناخت ماهیت، سنخ‌ها و تجربة زیستة سالمندان در زمینة ناخشنودی در روابط خانوادگی، با رویکرد کیفی و روش پدیدارشناسی به مطالعة ناخشنودی‌های سالمندان تهرانی در این روابط پرداخته است. روش نمونه‌گیری، نمونه‌گیری هدفمند با استراتژی دردسترس بود. افراد مورد مطالعه شامل 30 نفر از مردان و زنان سالمند شهر تهران بود که با آنها مصاحبۀ عمیق نیمه‌ساختاریافته انجام شد و داده‌‌ها با تکنیک تحلیل تماتیک (مضمونی) تحلیل شدند. یافته‌ها حاکی است که سالمندان ضمن درک غفلت‌گونه از ناخشنودی، تجارب چندگانه‌ای از ناخشنودی و انواع آن داشتند که مهمترین آنها، سوءرفتار کلامی، سوءرفتار جسمی، سوءرفتار احساسی/عاطفی، بی‌اعتباری و نامراقبتی توسط اعضای خانواده بود. ناخشنودی را براساس نوع آن که سالمندان در روابط خانوادگی تجربه کرده‌اند، میتوان به 5 سنخ تقسیم کرد: عاطفی، کلامی، مراقبتی، اقتصادی و مالی، و جسمی. در مقابل، سالمندان استراتژی‌های متفاوتی را برای مواجهه با این ناخشنودیها در پیش گرفته‌اند که رایج‌ترین آنها، سکوت و تساهل، و طرد انتخابی است. یافته‌ها دلالت بر آن دارند که سالمندان، اگرچه ناخشنودی‌های مضاعف و چندگانه‌ای را تجربه میکنند، اما شکل این تجربه فراگیر نبوده و از الگوی متفاوتی در بین سالمندان برحسب مرد و زن، بی/کم‌سواد و باسواد، و شاغل و غیرشاغل تبعیت می‌کند.
This study deals with study of dissatisfactions of Tehranian elders in family relations in order to understand the nature, types and lived experience of the elderly in dissatisfaction in these relationships by using qualitative approach and phenomenology method. Sampling method was purposeful sampling with a combination of convenience and snow-balling strategies. The study population consisted of 30 elderly men and women in Tehran, which was done semi-structured deep interviews and data was analyzed by thematic analysis. The findings suggest that the elderly, while having neglect understanding of dissatisfaction, had multiple experiences of dissatisfaction and its types, most notably verbal abuse, physical abuse, emotional/affectional abuse, discredit and lack of care by family members. Dissatisfaction can be classified into five categories according to the types of abuses experienced by the elderly in family relationships: emotional dissatisfaction, verbal dissatisfaction, care dissatisfaction, economic and financial dissatisfaction, and physical dissatisfaction. The elderly have taken different strategies to deal with these dissatisfactions, most notably silence and tolerance, and selective exclusion. The findings indicate that the elderly, although experiencing duplicate and multiple dissatisfactions, but the form of this experience is’nt comprehensice and follows a different pattern among elderly people in terms of men/women, illiterate/literate, and employed/non-employed.
خلاصه ماشینی:
بنا به این شرایط و الزامات، تحقیق حاضر در پی پاسـخگویی بـه ایـن اسـت کـه سالمندان در فضای خانواده چه ناخشنودیهایی را بویژه از حیث آزار و خشـونت و از جانب چه عاملیت هایی تجربه میکنند؟ آیا میتوان سالمندان را برحسب نوع ناخشنودی و نیز خشونت ، سنخ بندی کرد؟ و اینکه سالمندان برای مواجهه با این ناخشنودیها، چه استراتژیهایی را در پیش میگیرند؟ بر این اساس، پرداختن به این موضوع در تحقیـق حاضر میتوانن ضرورتها و کارکردهای چندی داشته باشد کـه ازجملـه مـیتـوان بـه کمک به غنای ادبیات نظری در حوزٔە مطالعات جامعه شناختی دربـارٔە ناخشـنودیهـا و خشونت سالمندی، کمک به افزایش مطالعات تجربی در ایـن زمینـه ، شـناخت درک و ذهنیت سالمندان از ناخشنودی و خشونت ، شناسایی انواع ناخشنودیهـا و خشـونت و نیز علل و نحؤە اعمال آن علیه سالمندان در فضـای خـانواده، بررسـی اسـتراتژیهـای مواجهۀ سالمندان بـا ایـن ناخشـنودیهـا و در نهایـت کمـک بـه پیشـگیری و کنتـرل ناخشنودیها علیه سالمندان و آسیب های ناشی از آن اشاره کرد.
یکی از زنان سالمند بر این باور بود که از جانب فرزنـدان خود مورد سوءرفتار کلامی قرار گرفتـه و ایـن سـوءرفتار شایسـتۀ زحمـات وی بـرای بزرگکردن آنان نیست : بچه هام منو نمیزنن ، ولی همین که باهام بدرفتاری میکنن و رفتار خوبی ندارن و بهم توهین میکنن ، خودش از زدن بدتره.
با توجـه بـه مصـاحبه هـای صورتگرفته ، سالمندان زن بیشتر از سالمندان مرد، ناخشنودی در روابط خـانوادگی را به عنوان سوءرفتار جسمی تعریف کرده و حتی تجربۀ این نوع خشونت در آنها بیشـتر بوده است .
(
, 
, 
)
