چکیده:
برگزاری آئین سوگواری عاشورا و گرایش علمای شیعه به نگارش عاشورا در دورۀ صفوی برای تقویت یکپارچهسازی تشیع در ایران بسیار کارساز بود. یکی از اثربخشترین آثار، کتاب تسلیةالمُجالس حائری است. برای شناخت جایگاه علمی این عاشورانگاری، بررسی استنادهای آن به منابع شیعی و اهل سنت بسیار راهگشا بوده و هدف اصلی این نوشتار است. این نوشتار در پی بررسی استنادهای شیعی و سنی تسلیةالمُجالس با رویکرد توصیفیتحلیلی و روش گردآوری دادهها به شیوۀ کتابخانهای است تا میزان استناددهی این اثر به منابع شیعی و سنی روشن شود. دستاورد پژوهش آن است که این عاشورانگاری با 66درصد استناد به منابع شیعی و 21درصد استناد به منابع سنی و بیشترین استناددهی به منابع سدۀ ششم مانند مقتل خوارزمی با 46 استناد و سپس منابع سدۀ چهارم مانند کامل الزیارات ابنقُولِوَیْه با 34 مورد، از جایگاه اثرگذاری فراوانی برخوردار بوده است. استناد این عاشورانگاری، به منابع دورۀ میانی، نشان از جایگاه مناسب علمی آن دارد. بررسی متن کتاب، نشانگر آن است که استناد به منابع سنی با دیدگاهی همگرایانه نسبتبه منابع روایی اهل سنت رخ داده است. همچنین گونههای مختلف منابع استنادی نشان از بیشترین استناد به منابع تفسیری در متون شیعی و مقتل در متون اهل سنت دارد.
Iranian Studies and Shi'a Studies have undergone a fundamental transformation in the Safavid period, and on the other hand, there are reports of the Islamism of some Christian Iranologists. In the meantime, Portuguese priest Antonio de Jesus with accepting Islam and Shiism, as well as the writing of works, has taken an important part in this period, although there are complexities and questions that need to be examined in this regard. The acceptance of Islam and his Shiism, has had some reflects on this issue in the West, And to investigate this issue, we should Carefully study the reflection of this changing in the sources, his place in court, the written literature of his works, his position in understanding the religious doctrine of Shiism, his relations with the Indian scholars and, The opposite flow of Akbar Shah, how to accept Islam, and his view of Christianity and critique of Christianity, Sunnis and Sufism. This research process will be analyzed by collecting data from his works and reports about him as well as by analyzing existing data to examine the assignment of works to Ali-Qoli. The key finding of this research is that these works have been done by the scientific and written cooperation of some other people and have been registered in his name due to the special position of Conversion in that period.
خلاصه ماشینی:
این پژوهش قصد دارد دورۀ شاه تهماسب و بـستر زمـانی و مکـانی هنگامـۀ نگـارش تـسلیۀ الُمجالس و شیوۀ نگارش آن را بررسی کند و به این پرسش ها پاسخ دهد: تـسلیۀ الُمجـالس چـه میزان به مصادر شیعی و سنی و به چه گونه هایی از این منابع استناد داده و کدام سده بیـشترین میزان استناد را داراست ، چه دلایل زمینه ای و متنی در عاشورانگاری سبب استناد به متون اهـل سنت شده است ؟ فرضیۀ پژوهش این است که حائری در عاشورانگاری خود، از گـزارش هـای متون شیعی و سنی یکسان بهره برده و ازسویی بیشترین میزان استناددهی را از میان گونـه هـای مختلف منابع ، به متون روایی و سپس تاریخی داشته است و به متون کهن اولیه کمتـر از منـابع دست دوم ، یعنی سده های نزدیک به دورۀ صفویه استناد داده شـده اسـت .
میزان استنادها از منابع اهل سنت در هر قرن 60 40 20 0 قرن دهم قرن هشتم قرن هفتم قرن ششم قرن پنجم قرن قرن سوم 1 1 12 47 13 6 ٤تعداد منقولات / تاریخ نگری و تاریخ نگاری ، سال ٣٠، شماره ٢٥، بهار و تابستان ١٣٩٩ / ٥٩ / بررسی نمودارهای بالا نشان می دهد بیشترین استناد این عاشورانگاری به منابع سدۀ شـشم در مقتل خوارزمی و سپس منابع سدۀ پنجم در کتاب عرائس المجالس و هم چنین منـابع سـدۀ هفتم در کتاب های معجم البلدان ، الکامل ، النهایه و مطالب السؤول اسـت .