چکیده:
تئوریپردازان علم مدیریت همواره بر پایه نقدپذیری نظریهها امکان توسعه و تکمیل این مباحث زیرساختی را بنا نهادهاند تا بدین وسیله، علمی بودن فرآیند نظریهپردازی در فضای مدیریت به اثبات رسانده شود. رویکرد منبعمحور در تئوریهای پیرامون موضوع مزیت رقابتی هم از این قاعده مستثنی نبوده و همواره توسط طیف مخالف خود (مروجین رویکرد بازار محور) مورد انتقاد قرار گرفته است. شاید مهمترین نقد ایشان به رویکرد منبع محور، عدم تعامل با محیط در مدلها و سازوکارهای اجرایی آن باشد. در این مقاله، ضمن تاکید بر کارآمدی مدلهای این رویکرد، ضرورت تعامل با محیط در نیل به مزیت رقابتی را پذیرفته و تلاش میشود با لحاظ این الزام مدل مشهور بارنی (VRIO) توسعه داده شود. یعنی در چارچوبهای ارزش(v)، کمیابی(R)، تقلیدپذیری(I) و حمایت و استفاده سازمانی(O) فعلی مدل، عنصر پنجمی بهنام "بهروز آوری(U)" به آن اضافه گردد.
خلاصه ماشینی:
يکي از مدلهاي منشعب از اين ديدگاه، مدل VRIO است که توسط آقاي جي بارني ارائه گرديده است و براي شناخت و کسب مزيت رقابتي پايدار در سازمانها، به شناخت منبعي که اين قابليت را ايجاد ميکند، پرداخته ميشود[١١].
سازمان تنها زماني ميتواند از مزيت رقابتي پايدار برخوردار شود که نوعي استراتژي ارزشمدار را به کار گيرد که همزمان توسط هيچ کدام از رقباي بالقوه و بالفعل به کار گرفته نشده باشد و اين امر فقط در صورت وجود کميابي منابع امکانپذير است .
از اين رو تاکيد ميشود که عامل پنجم در مدل VRIO با عنوان علامت اختصاري U تداعي کننده واژه Update به معناي به روزآوري براي منابع ميتواند نقش آفرين باشد تا بدين وسيله تعامل هميشگي منبع داراي مزيت رقابتي با محيط پويا جهت حفظ موقعيت مزيت رقابتي پايدار تضمين گردد.
مدل VRIO را با اضافه نمودن عامل پنجم ، ميتوان با عنوان مدل VRIOU به صورت زير پيشنهاد داد: جدول ٢- چارچوب پيشنهادي مدل VRIOU (رجوع شود به تصویر صفحه) ١-٣- تشريح عامل به روزآوري عامل به روزآوري در حقيقت عامل تضمين کننده تعامل مدل با محيط پوياي فراگير سازمان است بدين معني که تلاش ميکند تا منبع را با توجه به شرايط و تغييرات محيطي، به روز نگه دارد و قابليت مزيت رقابتي را در آن به صورت پايدار حفظ نمايد.
اين عامل همچون بقيه عوامل مدل، از رويه ارزيابي منابع در مدل اوليه پيروي ميکند و از منبع مورد نظر ميپرسد: آيا منبع با شرايط (تغييرات و اقتضائات) محيطي هماهنگ شده است ؟ پاسخ مثبت به اين پرسش ارزشمندي و کميابي و تقليدناپذيري منبع در کنار استفاده دايمي سازمان از آن را تضمين نموده، منبع همواره به روز بوده و مبناي مزيت خود براي رقابت را حفظ خواهد نمود.