چکیده:
تحقق تمدن نوین اسلامی در عصر حاضر اهمیت ویژه ای پیدا کرده است و از ابعاد و زوایای مختلف بررسی گردیده است. در این مقاله هدف این است که از منظر تربیتی و با محوریت قراردادن مفهوم جهاد در قرآن چگونگی تحقق تمدن اسلامی بررسی شود و تربیت مبتنی بر جهاد به عنوان بایسته اساسی تحقق تمدن اسلامی مطرح گردد. برای رسیدن به این منظور با استفاده از روش تحلیل مفهومی ابتدا مفاهیم مختلف و ابعاد متفاوت جهاد در آموزه های اسلامی با تاکید بر قرآن بررسی گردید و در پایان به استنتاج و تحلیل چگونگی تاثیر پذیری و تاثیر گذاری بین انسان و تمدن با محوریت جهاد پرداخته شد. جهاد نوع مواجهه تمدن اسلامی با تمدنهای رقیب را بر اساس چهار نوع رویارویی هجوم، دفاع، تقیه و هجرت مشخص می کند. اکنون در شرایطی که انقلاب اسلامی به وقوع پیوسته و مرحله نظام سازی انجام گرفته است، لازم است تمدن اسلامی در موقعیت فعال و هجومی قرار گیرد. موفقیت در این مواجهه تمدنی به چگونگی تربیت انسان تمدن ساز بستگی دارد. الگوی تربیتی مبتنی بر جهاد ظرفیت وسیعی دارد تا با تلفیق قلمروهای تربیت جهادی درعرصه فردی و اجتماعی به شکل گیری بینش، کنش و منش جهادی برای تحقق تمدن نوین اسلامی کمک کند.
خلاصه ماشینی:
الگـوي تربيتـي مبتنـي بـر جهـاد ظرفيـت وسـيعي دارد تـا بـا تلفيـق قلمروهـاي تربيـت جهـادي درعرصـه فـردي و اجتمـاعي بـه شـکل گيـري بينش ، کنش و منش جهادي براي تحقق تمدن نوين اسلامي کمک کند.
هــر چنــد ســرآغاز بحــث تمــدن بــه زمــان پيــدايش بشــر و گســترش شهرنشــيني و مـدنيت برمـي گـردد و بـا نگـاهي تـاريخي تمـدنهاي بـزرگ و متنـوعي در گذشـته ظهـور و افـول داشـته انـد، امـا در دو دهـه اخيـر بــه دلايـل مختلـف از جملــه وقـوع انقـلاب اســلامي ايـران بـه عنوان مقدمه اي براي رسيدن بـه آرمـان انقـلاب کـه تحقـق تمـدن بـزرگ اسـلامي اسـت ؛ نظريـات تمــدني و مباحــث آينــده پژوهــي، بــه صــورت جــدي تــر طــرح گرديــده اســت و رويکردهــاي مختلفي پيدا کرده است .
با ايـن توصـيفات در ايـن مقالـه ايـن فـرض مطـرح مـي باشـد کـه مـدل تربيتـي متناسـب بـا تحقـق تمـدن اسـلامي تربيـت جهـادي اسـت و در پـي پاسـخگويي بـه سوالات زير است : الف ) الگوي تربيتي مبتني بر جهاد چيست ؟ ب ) الگوي تربيتي مبتني بر جهاد، چه نقشي در تحقق تمدن نوين اسلامي دارد؟ 32 تحقيقـاتي کـه در حـوزه موضـوعات تمـدني انجـام گرديـده اسـت ، کمتـر بـه ايـن موضـوع از منظـر تربيتـي نگريسـته اسـت و ضـرورت پرداخـت ايـن موضـوع از ايـن زاويـه بـه عنـوان مبنـايي تـرين قسـمت بــراي تحقــق تمــدن نــوين اســلامي بيشــتر مــي باشـد و تـاکنون پـژوهش مســتقلي براي تبيين الگوي تربيتي مبتني بر جهاد انجام نگرديده بود.
جهـاد ايـن ظرفيـت را دارد کـه بـه صـورت همزمـان زمينـه توجه به بعد درونـي و بيرونـي انسـان را فـراهم کنـد و در واقـع احاطـه اي بـر تمـام سـاحت هـاي وجودي انسان مـي يابـد و نـوع مواجهـه او بـا موانـع و مسـائل فـردي و اجتمـاعي و حتـي تمـدني را جهادي مي کند.