چکیده:
تحصیل دلیل یکی ازموضوعات مهم و اساسی در حقوق کیفری ایران و دیوان کیفری بین المللی است؛ که بر مبنای آن، بدون دلیل، امکان کشف و انتساب جرم به متهم و اجرای مجازات و اعلام برائت و بی گناهی مرتکب امکان پذیر نمی باشد. از مهم ترین اصول حاکم بر تحصیل دلیل در حقوق کیفری ایران و دیوان کیفری بین المللی، می توان اصل مشروعیت تحصیل دلیل، اصل برائت، اصل ارزیابی آزادنه دلیل، اصل آزاد بودن تحصیل دلیل و اصل قانونمند بودن دلیل را نام برد که عدم رعایت این اصول و تحصیل دلیل از طریق نا مشروع، نه تنها برخلاف حقوق بشر و حفظ شان و کرامت انسانی و مجریان دادگستری است، بلکه از موجبات نقض رای در دادگاه تجدید نظر می باشد. هر چند در حقوق کیفری ایران مقررات واضح و روشنی در این خصوص وجود ندارد، ولی در رویه قضایی دیوان کیفری بین المللی، عدم رعایت آن اصول از موجبات ابطال فرایند تحقیق و دادرسی است. در این مقاله سعی می شود به جوانب مختلف این مساله و ارائه راهکار در خصوص آن موضوع پرداخته شود.
The obtaining of evidence is one of the most important and fundamental subjects in Iranian criminal law and the International Criminal Court. According to it, without evidence, it is not possible to detect a crime and attribute the crime to the accused and to execute punishment and acquit the perpetrator. Among the most important principles governing the obtaining of evidence in Iranian criminal law and the International Criminal Court, we can name the principle of legitimacy of obtaining of evidence, the presumption of innocence, the principle of free evaluation of evidence, the principle of freedom of obtaining of evidence, and the principle of legality of evidence that non-observance of these principles and obtaining of evidence through illegitimate ways is not only against human rights and the dignity of humans and the administrators of justice but also causes a reversal of the verdict in the Court of Appeal. Although there are no clear provisions in Iranian criminal law in this regard, in the procedure of the International Criminal Court, non-observance of those principles is one of the reasons for the invalidity of the investigation process. This article tries to deal with different aspects of this subject and provide solutions to that.
خلاصه ماشینی:
رعایت این اصول در رویۀ قضایی دیوان کیفری بینالمللی، بهخصوص در اساسنامۀ دادگاههای کیفری بینالمللی پیشبینی شده است، برخلاف پروندۀ کیفری در پروندۀ حقوقی قاضی وابستهبه دلایل ابرازی طرفین است، مگر در موارد مصرح در مادۀ 199 قانون آیین دادرسی مدنی، ولی در پروندۀ کیفری قاضی دادگاه علاوهبر دلایل ابرازی طرفین خودش رأساً میتواند بهمنظور کشف حقیقت و واقعیت دلایل له یا علیه متهم را کشف و تحصیل کند، البته با رعایت بیطرفی کامل و رعایت اصول و قواعد حاکم بر تحصیل دلیل و حتی میتواند با استناد به علم خود بهدلایلی که بهصورت غیرقانونی تحصیل شده است یا از سوی طرفین ارائه شده است بهطور مستند ترتیب اثر ندهد.
3. اصول و قواعد فقهی حاکم بر تحصیل دلیل همانطورکه در حقوق کیفری بیان شده است بنابر نظر فقها نیز باید در تحصیل و جمعآوری دلیل و کشف جرم اصول و قواعدی رعایت شود که بدون رعایت آنها دلیلی که جمعآوری شده ارزش و اعتبار ندارد و نمیشود با چنین دلایلی که از طریق نامشروع بهدست آمده است شخص مرتکب را محکوم کرد و مهمترین اصول حاکم بر آن اصل برائت و اصل مشروعیت تحصیل دلیل و اصل آزادی تحصیل دلیل و مهمترین ادلۀ اثبات در فقه اقرار، شهادت، علم قاضی، اماره، سوگند، و قسامه است که از این طریق میشود اثبات و کشف جرم انجام داد.