چکیده:
دوران تاریخ ایرانِ پیش از ورود اسلام، از لحاظ معرفت‌شناسی عمدتا" تحت فراروایتی بنام کیش مزدیسنا قرار‌دارد که بر‌تمام شئون زندگی اجتماعی، سیاسی و‌فرهنگی آن سایه افکنده‌است. برمبنای دکترین کیش مزدیسنا که بر هفت پایة "یکتایی اهورامزدا، پیامبری اشوزرتشت، پیرویِ‌از اشه، داشتنِ‌اندیشه، گفتار‌و‌کردارِ‌نیک، آزادی‌ِگزینشِ راه، پاداشِ‌کارِنیک و کیفرِ‌کارِزشت، جاودانیِ‌روان و رستاخیز" استوار است؛ خداوند جان‌و‌خرد، جهان را براساس هنجاری به‌نام اشه آفریده که بر‌تمام هستی حاکم است؛ حقیقتی محیط بر کیش زرتشت و حتی حکمت پیشازرتشتی، که درهمة مراتب؛ جهان هستی را به‌سوی کمال و رسیدن به اصل و مبدأ خلقت هدایت‌می‌نماید. از یک‌سو آفرینش اثر‌هنری در خلاء صورت نمی‌گیرد و در تعریف سنتی آن به کمال رساندن نفس خویش و به‌تبع‌آن نفس غیر است و ازسویی‌دیگر در هنر ایران؛ براساس جهان‌بینی پیشینیان که متکّی بر آموزه‌های یکتاپرستانه و خردمندانه بوده‌است ، فعل خلاق هنرمند، در طول فعل خلاق الهی و دقیقاً بر همان نحو، مبتنی بر نظم و اکمال لایق هر شیء است و هنرمند به دلیل دیالکتیک خرد خود با خرد مینوی‌است که از حقایق جهان مینوی آگاهی یافته و در فعل آفرینش هنری، به هر چیزی کمال لایق آن را می‌بخشد. این پژوهش ضمن بررسی‌و تفسیر‌ساده متون؛ با عنایت به بنیان‌های آموزة مزدایی و استفاده‌از منابع مکتوب و روش اسنادی و تحلیل و تفسیر متناسب این آموزه، رابطة اشه و اکمال را مورد بررسی قرار داده است. لذا ضمنِ تحلیلِ معنایی واژة اشه در متون مزدایی و پیشامزدایی؛ حضور مفاهیم هنر و زیبایی، تکامل، پویایی و حرکت؛ همچنین نظم و تعادل بررسی می‌گردد.
Iran's pre-Islamic period is epistemologically under the Mazdisnah, in all aspects of its social, political and cultural life. Due to the foundation of Zoroastrian religion, Wise Lord, created the world according to a normative law that dominates everything. Asha is the soul of the truth and is grand narrative environs the Zoroastrian religion and even the prehistoric wisdom and the way of Khosrowan and the righteous of Farah which leads the world to the origin of. On the one hand, creating a work of art, in a comprehensive definition, is perfection oneself and others that is influenced by the concepts that have long been present in collective thought. The same as argument in the art of Iran, according to the ideology of the ancestors which is based on the monotheistic and wise doctrines, following the way of creation the world and the order governing it, is the integral part of the artworks and seen everywhere. Also dynamic and movement are recognized as indicators of Iranian motifs. Equilibrium and similarity have a special place in the structure of Iranian art. This research will explore and interpret the texts, considering the words of ancient prophet as primary source and its available translations use library resources and documentary techniques to examine the relationship of Asha and evolution. Therefore, while analyzing the semantic meaning of the word Asha in Zoroastrian and pre- Zoroastrian texts, the presence of the concepts of art and beauty, evolution, dynamics and movement, order and balance will identify.
(
, 
, 
)
