چکیده:
واکاوی برونمتنی و درونمتنی در زبان فارسی به معنای تجزیه و تحلیل کلام گفتار و نوشتار است و مقصود از آن کشف معانی ظاهری و پنهان در جریانهای گفتمانی است. پژوهش حاضر با بررسی شعرهای حک شده روی سکههای دورة شاه عباس دوم، در پی پاسخگویی به این پرسشهاست: متن شعر فارسی بر روی سکهها حاکی از چیست؟ آیا معانی درونمتنی که از طریق ساختارهای واژهشناسی، دستوری و بلاغی بیان شدهاند معنا و مفهوم کلام شاه عباس را مشخص میکنند یا خیر؟ آیا دنیای بیرون متن (فرا زبانی) است که اهداف مورد نظر وی را بر متن شعرهای حک شده تحمیل میکند؟ این پژوهش با تکیه بر منابع کتابخانهای و به صورت توصیفی – تحلیلی انجام شده است. با واکاوی عوامل برونمتنی و درونمتنی گفتمان حاکم در شعرهای حک شده روی سکههای شاه عباس دوم، میتوان اینگونه نتیجه گرفت که وی بر عوامل برونمتنی نسبت به عوامل درونمتنی تاکید بیشتری داشته و این مسئله حاکی از اندیشه و نیت شاه عباس برای انعکاس دادن فرهنگ و هویت ملی و تثبیت مذهب تشیع اثنی عشری است.
Intertextual and extratextual forms of inquiry refer to the same process of discourse analysis and seek to discover open and hidden meanings in discourse. Through a study of the poems engraved on the coins of the period of Shah Abbas II, the present study aims to provide some answers to the following questions: What do the Persian poems on the coins refer to? Do the intertextual meanings conveyed through morphological, syntactic, and rhetorical devices denote the intended meanings of Shah Abbas’s words? Is it extratextual or metalinguistic factors which impose his intended meanings on the engraved poems? Following a library and interdisciplinary (literature and archeology) approach, the author has carried out a descriptive-analytic research in order respond to the mentioned questions. A discourse analysis of such poems demonstrate that Shah Abbas placed greater emphasis on extratextual factors than on intertextual ones, which demonstrates his intention to reflect the Iranian national culture and identity and consolidate the Twelver Shi’ite religion through the use of these poems.
خلاصه ماشینی:
پژوهش حاضر با بررسي شعرهاي حک شده روي سکه هاي دورة شاه عباس دوم ، در پي پاسخ گويي به اين پرسش هاست : متن شعر فارسي بر روي سکه ها حاکي از چيست ؟ آيا معاني درون متني که از طريق ساختارهاي واژه شناسي، دستوري و بلاغي بيان شده اند معنا و مفهوم کلام شاه عباس را مشخص ميکنند يا خير؟ آيا دنياي بيرون متن (فرا زباني) است که اهداف مورد نظر وي را بر متن شعرهاي حک شده تحميل ميکند؟ اين پژوهش با تکيه بر منابع کتابخانه اي و به صورت توصيفي-تحليلي انجام شده است .
با واکاوي عوامل برون متني و درون متني گفتمان حاکم در شعرهاي حک شده روي سکه هاي شاه عباس دوم ، ميتوان اينگونه نتيجه گرفت که وي بر عوامل برون متني نسبت به عوامل درون متني تأکيد بيشتري داشته و اين مسئله حاکي از انديشه و نيت شاه عباس براي انعکاس دادن فرهنگ و هويت ملي و تثبيت مذهب تشيع اثني عشري است .
شاه عباس دوم بر اشعار سکه هاي خود در فرايند معنايابي آنها از سوي مخاطب ، به عوامل برون زباني حاکم بر متن «بافت موقعيتي، بافت سياسي، بافت فرهنگي، بافت اجتماعي و بافت ايدئولوژيکي» يا درون متني «واژه شناسي، ساختار دستوري و ساختار بلاغي»، همان قوانين دستور زبان فارسي، توجه داشته است و بر روي سکه هاي خود، ابيات را بر اساس آن سروده و استفاده کرده است .