کارایی مدل ویکور در پهنه بندی خطر زمین لغزش در حوضه آبخیز سد گلال استان ایلام مقاله

در پژوهش حاضر ارزیابی خطر زمین لغزش در حوضه آبخیز سد گلال استان ایلام با استفاده از روش تصمیم گیری چند شاخصه ویکور انجام شده است. بر این اساس، از بین عوامل مختلف تعداد 8 پارامتر زمین شناسی، ارتفاع، شیب، بارش، فاصله از گسل، فاصله از آبراهه، فاصله از جاده و کاربری اراضی به عنوان مهم ترین پارامتر های موثر در وقوع زمین لغزش های منطقه، تشخیص داده شدند، سپس ضریب اهمیت هر کدام از عوامل موثر در وقوع زمین لغزش، با روش تحلیل سلسله مراتبی سیستم ها به دست آمد که معیارهای زمین شناسی، شیب و بارش بیشترین ضریب اهمیت را کسب کردند. سپس بر پایه الگوریتم بهینه سازی ویکور، درجه سودمندی و پشیمانی انتخاب گزینه های برتر (زیرحوضه ها)، مشخص و در پایان با محاسبه میزان شاخص بهینه ویکور (Q)، زیر حوضه ها برحسب درجه حساسیت پذیری به زمین لغزش در سه کلاس کیفی حساسیت پذیری کم، متوسط و زیاد طبقه بندی شدند. نتایج نشان داد که زیر حوضه های بان سوهان، پلکانه و حاجی بختیار بیشترین حساسیت پذیری و زیر حوضه های چگان، داره میرناصر و چگاه دارای کمترین حساسیت پذیری به وقوع زمین لغزش هستند. از انطباق نقشه های پهنه بندی و زمین لغزش های منطقه می توان به صحت نقشه حاصل پی برد و همچنین مشخص شد که مدل ویکور مورد استفاده در این پژوهش روش کاملاً مناسبی جهت پهنه بندی خطر احتمال وقوع زمین لغزش در حوضه مورد مطالعه می باشد.

Landslides are one of the natural hazards that are always associated with financial and human losses. Understanding the causes and its different types is very important for us. Identifying and determining sensitive and landslide prone areas can prevent damage and provide a basis for the implementation of slope stabilization projects. In the present study, landslide risk assessment in the watershed of Galal Dam in Ilam province has been done using Vickor multi-criteria decision making method. Accordingly, among various factors, 8 geological parameters, altitude, slope, precipitation, distance from fault, distance from waterway, distance from road and land use as the most important effective parameters in the occurrence of landslides in the region, have been identified. Then, the significance coefficient of each of the effective factors in the occurrence of landslide was obtained by the method of hierarchical analysis of systems in which the geological criteria, slope and precipitation gained the highest coefficient of importance. Then, based on Vickor optimization algorithm, the degree of usefulness and regret of selecting the best options (sub-basins) is determined, and finally by calculating the amount of Vickor optimal index (Q), sub-basins according to the degree of landslide sensitivity in three quality classes of sensitivity Low, medium and high susceptibility were classified. The results showed that the sub-basins of Ban Sohan, Palkaneh and Haji Bakhtiar have the highest susceptibility and the sub-basins of Chegan, Dard Mirnaser and Chegah have the lowest susceptibility to landslides. From the adaptation of zoning maps and landslides in the region, the accuracy of the map can be understood and it was also found that the Vickor model used in this study is a very suitable method for zoning the risk of landslides in the study basin.

اصـغری سراسـکانرود و همکـاران (١٣٩٤) پهنه بندی خطر سیلاب در حوضه آبخیز آق لاقان چای با استفاده از مدل ویکور را انجام دادنـد طبــق نتـایج بـه دسـت آمده ، عوامل شیب ، ارتفاع و فاصله از شبکه آبراهه ، بیشترین تأثیر را بر ایجاد ســیل در حوضـۀ آق لاقـان چـای دارنـد. علوی و همکاران (١٣٩٤) پهنه بندی فضایی سکونتگاه های روستایی در معرض مخـاطرات محیطی با استفاده از تکنیک تصمیم گیری چند معیاره ویکور در شهرستان تالش را انجام دادند کـه نتـایج تحقیـق نشـان داد که از بین روش های تصمیم گیری چند معیاره مدل ویکـور مناسـب ترین تکنیـک در پهنه بنـدی خطـر زمین لغـزش است . مددی و همکاران (١٣٩٤)، ارزیابی و پهنه بندی خطر ریزش با اسـتفاده از مـدل VIKOR در حوضـه آبخیـز آق لافان چای را انجام دادند که نتایج مطالعه نشان می دهد که حوضه آق لاقان چای دارای توان بسیار بالا از لحـاظ رخـداد حرکات ریزشی است . هوانـگ ٣ و همکـاران (٢٠٠٩) یـک مـدل اصـلاح شـده VIKOR بـرای تصمیم گیری با چند معیار با دیدگاه نظریه پشیمانی مورد مطالعه و بررسی قرار دادند از نتـایج مثال هـا مـی تـوان نتیجـه گرفت که مدل پیشنهادی برای مقابله بـا مشـکلات واقـع بینانـه MCDM نسـبت بـه مـدل های VIKOR و پشـیمانی 1 Komac 2 Yalcin 3 Huang مناسب تر است . ارزیابی و پهنه بندی خطر زمین لغزش با استفاده از مدل ویکور (مطالعه موردی: حوضه آبخیز آق لاقان چای).