چکیده:
پژوهش حاضر با عنوان «بررسی و تحلیل نقش امر و نهی در دفتر پنجم مثنوی مولوی» در پی آن است تا با شیوه‌ی تحلیلی- کتابخانه‌ای، دو اصطلاح از اصطلاحات رایج فرهنگ اشعار مولانا یعنی: «امر و نهی» را با استناد به دفتر پنجم مثنوی معنوی و اصول علم معانی مورد بررسی قرار داده و بدین طریق چیستی و چگونگی این دو اصطلاح را، به منظور کشف معانی ثانوی برخی ابیات در این اثر یاد شده به خواننده بنمایاند که: هدف از قواعد و اصول علم معانی بررسی و جستن معانی تحت لفظی جملات نیست بلکه بررسی و جستن معانی ثانویه جملات است که می‌تواند آن را افاده کند. در این علم جملات به دو دسته‌ی خبری و انشایی تقسیم می‌گردند. جملات خبری جملاتی است که صدق و کذب بر آنها وارد است و در مقابل جملات انشایی که احتمال صدق و کذب در آن نرود. در بررسی‌های انجام شده در این پژوهش معلوم می‌شود که مثنوی مولوی اثری عرفانی و تعلیمی است و بدیهی است که جملات امر و نهی در آن کارکرد وسیعی دارد خاصه اینکه ذهن مولانا مفاهیم و موضوعات اخلاقی و عرفانی را به شیوه‌های گوناگون در ذهن و ضمیر خواننده و شنونده تاثیرگذاراست.
Abstract This research, titled "Inspection and Analysis of the Role of Command and Prohibition in the Fifth Book of Molavi's Masnavi," intends to employ the analytic-library method to inspect two of the common terms of the Molana's poetics culture, "Command and Prohibition," by referring to the fifth book of Masnavi-e Ma'navi and Principles of the Meanings Science. Therefore, it shows these terms nature and manner in order to discover the secondary meanings of some verses in the mentioned work. The end of the rules and principles of the meaning science is not to inspect the literal meaning of the sentences, but to inspect the sentences' secondary meanings that can be expressed. In this science, sentences are divided into two categories: declarative and composite (Ensha'i). Declarative sentences are those having truth and falsehood qualities; however, composite sentences are those with no truth and falsehood qualities. According to the results of this research, Masnavi-e Molavi is a mystical and didactic book; therefore, Molana's extensive use of command and prohibition is obvious. We better understand the issue when we know that Molana's mind uses different methods to implant the ethical and mystical concepts into the audience's mind and conscience.
(
, 
, 
)
