تاثیر باستان‌گرایی و ملی‌گرایی بر نگاره‌های سنگ قبور دوره قاجار گورستان دارالسلام شیراز مقاله

نویسنده مسئول: رضالو، رضا ؛

نویسنده: معروفی‌اقدم، اسماعیل ؛ حاجی‌زاده، کریم ؛ افخمی، بهروز ؛ خانی، لیلا ؛ سرحدی، لیلا ؛

مطالعات باستان شناسی پارسه پاییز 1399 - شماره 13 ، ب (وزارت علوم/ISC (‎20 صفحه - از 161 تا 180 )

کلیدواژه ها: هخامنشی ساسانی ناسیونالیسم شیراز سنگ قبور گورستان دارالسلام

چکیده:

سنگ قبور از مظاهر ارزشمند هنر اسلامی به شمار می رود؛ به طوری که در ویژگی ها، نقوش و حتی فرم آن ها، اندیشه، اعتقادات و ارزش های فرهنگ ایرانی-اسلامی را می توان مشاهده نمود. پژوهش حاضر که از نوع توصیفی-تحلیلی بوده و یافته های آن مبتنی بر بررسی های میدانی و مطالعات اسناد گردآوری شده است، به بررسی و تحلیل نقوش سنگ قبور دوره قاجار گورستان دارالسلام شیراز پرداخته و در این راستا اهداف پیش رو را دنبال می کند: ۱- سنگ قبرهای دارالسلام شیراز دارای چه نقوشی بوده و مضامین نمادین آن ها چیست؟ ۲- نقوش ایجاد شده برروی سنگ قبرهای دارالسلام شیراز ردپای باورهای اسطوره ای و مذهبی کدام دوره یا ادوار تاریخی و فرهنگی ایران را نمایان می سازد؟ بررسی های صورت گرفته بر روی سنگ قبور مربوط به عصر قاجار گورستان دارالسلام شیراز اثبات می کند که این سنگ قبرها شامل نقوش متنوعی از تصاویر انسانی، حیوانی، گیاهی، هندسی و کتیبه است. به طور کلی، بیشتر این نقوش در عین دارا بودن معانی و نمادین خاص، متاثر از فرهنگ منطقه، اعتقادات و موقعیت زمانی و مکانی خود هستند. از طرف دیگر با توجه به غالب شدن تفکر ملی گرایی در دوره قاجار، تصاویر این سنگ قبرها به گونه ای تداوم نقش مایه های دوران ساسانی و هخامنشی را نشان می دهند که با فرم و محتوایی نسبتا متفاوت ایجاد شده است.

خلاصه ماشینی:

پژوهش حاضر که از نوع توصیفی-تحلیلی بوده و یافته‌های آن مبتنی‌بر بررسی‌های میدانی و مطالعات اسناد گردآوری‌شده است، به بررسی و تحلیل نقوش سنگ قبور دورۀ قاجار گورستان دارالسلام شیراز پرداخته و در این‌راستا اهداف پیشِ‌رو را دنبال می‌کند: 1- سنگ‌قبرهای دارالسلام شیراز دارای چه نقوشی بوده و مضامین نمادین آن‌ها چیست؟ 2- نقوش ایجاد‌شده برروی سنگ‌قبرهای دارالسلام شیراز ردپای باورهای اسطوره‌ای و مذهبی کدام دوره یا ادوار تاریخی و فرهنگی ایران را نمایان می‌سازد؟ بررسی‌های صورت‌گرفته بر روی سنگ‌ قبور مربوط به عصر قاجار گورستان دارالسلام شیراز اثبات می‌کند که این سنگ‌قبرها شامل نقوش متنوعی از تصاویر انسانی، حیوانی، گیاهی، هندسی و کتیبه است. پیشینۀ پژوهشی دربارۀ سنگ‌قبرهای دارالسلام شیراز مطالعات چندی انجام شده که در این‌میان می‌توان به مقالات و چندین پایان‌نامه ازجمله مقالۀ «هنرهای سنتی: نقش‌های سنگ‌مزارهای گورستان دارالسلام شیراز» از «عبدالرضا چارئی» (چارئی، 1387)، پژوهش «نشانه‌شناسی نقوش سنگ‌قبرهای دارالسلام»، نوشتۀ «جواد پویان» و «مژگان خلیلی» (پویان و خلیلی، 1389)، مقالۀ «نمادهای گرافیکی گورستان دارالسلام شیراز» از «مهدی پارسایی» و «فاطمه شهابی‌راد» (پارسایی و شهابی‌راد، 1390)، پایان‌نامۀ «نقش خاطرۀ جمعی در شکل‌گیری معماری (طراحی مجموعۀ یادمان عرفا و مشاهیر شیراز)» از «سمیه روانشادنیا» (روانشادنیا، 1391)، پایان‌نامۀ «بررسی تطبیقی سنگ مزارهای استان فارس و هرمزگان»، نوشتۀ «مریم مینوسپهر» (مینوسپهر، 1392) اشاره کرد. مطالعات صورت‌گرفته برروی نقوش سنگ‌قبرهای دارالسلام شیراز اثبات می‌نماید که هرکدام از این نقوش ضمن دارا بودن جنبه‌های نمادین و اعتقادی و همچنین متأثر از جغرافیای منطقه، نوعی بازگشت به فرهنگ ایران ‌باستان و تأثیر از ادوار گذشته، به‌خصوص دوران هخامنشی و ساسانی که مرکز قدرتشان فارس بوده نیز در آن‌ها قابل ردیابی است.

دریافت فایل ارجاع :
(پژوهیار, , , )

دانلود PDF
دانلود HTML

لینک کوتاه:

صفحه:

ورود / عضویت

برای مشاهده متن مقاله و یا دانلود آن لازم است وارد پایگاه شوید. در صورتی که عضو نیستید از قسمت عضویت اقدام فرمایید.

ورود