چکیده:
امروزه آینده‌پژوهی به‌عنوان یک حوزه مستقل و ساختارمند در قلمروهای علمی حضور چشمگیری دارد و بنیاد مطالعات و پژوهش‌های راهبردی را تشکیل می‌دهد. آینده‌پژوهی دانش تحلیل، اکتشاف، طراحی و برپایی هوشمندانه آینده است و ریشه در نظام تدبیر بشری دارد و بر مهندسی، خلق و بازآفرینی آگاهانه، فعالانه و پیش‌دستانه آینده تاکید می‌کند. آینده‌پژوهی و مسئله اکتشاف و شکل‌بخشی آینده تابع مبانی، اصول و قواعدی است که در قالب چارچوب‌های مستحکم نظری و مفهومی تحت عنوان پارادایم‌ها انعکاس می‌یابند و ساماندهی مشاهدات، قالب‌بندی ادراکات و جهت‌گیری اقدامات را مدیریت می‌نمایند. مقاله حاضر با محوریت روش‌شناسی توصیفی−تحلیلی، ضمن تبیین مفهوم و منطوق پارادایم، به بازخوانی پارادایم‌های متعارف آینده‌پژوهی−اثباتی، تکاملی و انتقادی− می‌پردازد و در ادامه، نگاشت و خوانشی نوین از پارادایم نوظهور این حوزه −آینده‌‌های یکپارچه− ارائه می‌دهد. بازخوانی فرایند تحول و گذار پارادایمی معطوف به ظهور پارادایم آینده‌‌های یکپارچه حکایت از توسعه ظرفیت آینده‌پژوهی در پردازش مسائل و تبدیل آینده‌پژوهی به یک حوزه فراطبیعی دارد.
خلاصه ماشینی:
ازاینرو، مقاله حاضر با بهرهگیری از روش توصیفی−تحلیلی، ضمن تبیین مفهوم و منطوق پارادایم، به بازخوانی و بازنمایی پارادایم‌های آینده‌پژوهی می‌پردازد و سپس نگاشت و خوانشی نوین از پارادایم آینده‌‌های یکپارچه به‌عنوان پارادایم نوظهور این حوزه مطالعاتی فرارشتهای را ارائه مینماید.
سپس، در تلاش برای قالب‌بندی پارادایم نوظهور آینده‌پژوهی، آینده‌‌های یکپارچه را به‌عنوان روشی در بازسازی تاریخ آینده‌پژوهی و پاسخگویی به مطالبات متحول اجتماعی مورد تبیین و تفسیر قرار می‌دهد.
517) عناصر, مؤلفههای پارادایم ادراک آینده و جهان, آینده فرایند ساخت و بازساخت ذهنی است که در مکان و زمان معینی در جهان انسانی متبلور میشوند؛ موقعیت آیندهپژوه و جامعه, مشارکتکننده ناظر؛ حوزه پژوهش در آینده‌پژوهی یکپارچه, شناسایی بازیگران و علوم مختلف −از جمله نمایندگان نظامهای غیرانسانی و معرفت علمی− و مرتبطسازی آنها در مکان و زمان در راستای فعالیتهای آیندهسازی؛ هدف و وظیفه آینده‌پژوهی یکپارچه, نگه‌داشت چرخههای فرهنگی−اجتماعی و فردی آیندهسازی از طریق اشکال مختلف مشارکت در چارچوب فرایند همبسته ساخت آینده و در سطوح مختلف اجتماعی و فردی؛ اصول روششناختی, ساماندهی آیندهسازی مشارکتی بر مبنای مشارکت بازیگران مختلف در فرایند یادگیری خلاق و پویا؛ قواعد کاربرد روش, روشهای ذهنی، انفرادی، گروهی و اینترنتی در راستای مرتبطسازی علوم مختلف و خلق دانش جدید در خصوص آینده و کاربرد روشهای عینی و کمّی به‌عنوان تابعی از تولید مشارکتی دانش جدید؛ ارزشمندی و سودمندی نتایج آینده‌پژوهی یکپارچه, ابطالگرایی نسبی، شفافیت، ادراکپذیری، مقبولیت، کاربردپذیری در دیگر کنشهای بشری، امکانپذیری بهپویی، کاربردپذیری و کاوشپذیری در آینده‌‌های نظری.
پارادایم آینده‌‌های تکاملی بر آینده‌‌های ممکن تمرکز دارد و از نظریه تکامل عمومی به‌منظور مطالعه پیچیدگیهای مسائل نوظهور و خودظهور بهره میجوید و آینده را از رهگذر بررسی امکانهای نهفته در آینده مورد مطالعه قرار می‌دهد.
(2003), Foundations of Futures Studies: Human Science for a New Era. Volume 1: History, Purposes, and Knowledge.
(
, 
, 
)
