چکیده:
گرانی از جمله معضلاتی بود که مصریها در بیشتر سالهای حاکمیت ممالیک بحری، با آن مواجه بودند. علل مختلفی در بروز پدیدۀ گرانی در این دوره تاثیر داشت که در نگاهی کلی میتوان آنها را به دو دسته عوامل طبیعی و عوامل انسانی تقسیم بندی کرد. بررسی گرانی و علل بروز آن و نیز تحلیل و ارزیابی سیاستهای اقتصادی ممالیک بحری برای راههای رهایی از آن و میزان کارایی این سیاستها از اهداف اصلی این مقاله است. بررسی گزارشهای تاریخی نشان میدهد که سیاستهای اقتصادی دولت ممالیک بحری با توجه به وسعت و گستردگی گرانی و پیامدهای اجتماعی و سیاسی ناشی از آن، اغلب فاقد برنامهریزی، ثبات و آینده نگری بود. سیاستهای آنان اغلب گذرا و موقت بود وگاه به سبب دخالت و سوءاستفادۀ افراد و گروههای سودجو و وابسته به کانونهای قدرت، به نتایج مطلوب و دلخواه نمی رسید. بنابر یافتههای تحقیق، سیاستهای مذکور به سبب فقدان بینش راهبردی و بلندمدت و اجرای نادرست مجریان و صاحبان قدرت، نقش مؤثری در زوال و فروپاشی سیاسی و در نهایت انتقال قدرت به ممالیک برجی داشت.
During the domination of the Bahri Mamluks, The Egyptians have experienced inflation and high prices for a long period. This situation was caused by natural and human factors. In this paper, we study the economic policies of the Bahri Mamluks and evaluate the efficiency of them. A survey of historical evidence shows that these policies were not organized, stable and provident. Hence, these policies, mostly temporary solutions, were often a matter of abuse and misapplication by the profiteering people or groups attached to the government. As a result of the lack of strategy and long-term vision, the domination of Bahri Mamluks collapsed and the power transferred to the Burji Mamluks.
خلاصه ماشینی:
با اين حال با توجه به شواهد و گزارش هاي موجود، دولت مماليک بحري فاقد راهبردهاي کلان و برنامۀ جامع و درازمدت اقتصادي براي پيشگيري و مهار پديدٔە گراني و جلوگيري از گسترش آسيب هاي سياسي - اجتماعي ناشي از آن درموقعيت هاي بحراني بود و اغلب به سياست هاي کوتاه مدت و راه حل هاي زودگذر و موقت که موفقيت بررسی پدیده گرانی و راههای مقابله با آَن در مصر دوره ممالیک بحری ۳۹۳ چندانی نیز در پی نداشت.
آفات گياهي و هجوم موش، ملخ و کرم به محصولات کشاورزي ، نمونه هايي ديگر از عوامل طبيعي بود که در سال هاي مختلف محصولات کشاورزي را از بين ميبرد و دولت مماليک بحري را با بحرانهاي اقتصادي ناشي از کمبود غلات مواجه ميکرد.
براي مثال، شيوع طاعون درمصر در سال ٧٤٩ق ، ٧سال ادامه يافت و موجب مرگ کشاورزان و در نتيجه عدم برداشت محصول و نابودي زراعت شد واز سوي ديگر، کمبود واردات غلات از فرنگ بحران را تشديد کرد، زيرا آنها هم گرفتار طاعون بودند و قيمت هر اردب غله در مصر تا ٢٠٠ درهم افزايش يافت (ابن اياس ، ٤٧١/١-٤٧٢ ،٥٢٣- ٥٢٧ ،٥٣١؛ مقريزي ، السلوک لمعرفه دول الملوک، ٨٤/٤-٨٥، ٨٩-٩٠).
براي مثال، در سال ٦٦٢ق به سبب افزايش قابل توجه قيمت غلات به ويژه گندم ، سلطان خود قيمت هايي را مصوب کرد، اما نه تنها گراني کاهش نيافت ، بلکه نان و غلات ناياب شد و قيمت ساير اقلام نيز افزايش يافت و مردم براي تهيۀ مايحتاج خود در مشقت افتادند، بنابراين ، سلطان ناگزير نرخ هاي اعلام شده را لغو کرد (مقريزي ، السلوک لمعرفه دول الملوک، ٢/ ٥-٦).