چکیده:
سند چشمانداز جمهوری اسلامی ایران در افق 1404، ایران را کشوری توسعهیافته با جایگاه اول اقتصادی، علمی و فناوری در سطح منطقه، با هویت اسلامی و انقلابی، الهامبخش در جهان اسلام و با تعامل سازنده و موثر در روابط بینالملل توصیف کرده است. بیشک این هدف مهم تنها با بهرهگیری از تمامی ظرفیتها از جمله دیپلماسی تجاری محقق خواهد شد. بر همین اساس، تحقیق حاضر به دنبال ارائه الگوی راهبردی دیپلماسی تجاری برای جمهوری اسلامی ایران با توجه به جنگ اقتصادی (تحریم اقتصادی)، سیاستهای کلی اقتصاد مقاومتی و تجارب کشورهای منتخب است. در راستای دستیابی به این هدف، بخشی از دادهها به صورت کتابخانهای و با مراجعه به اسناد تجاری کشورهای منتخب و بخش دیگر با استفاده از مصاحبه جمعآوری شده و جامعه آماری، اعضای هیات علمی موسسه مطالعات و پژوهشهای بازرگانی بوده است. برای تحلیل دادههای مصاحبه از روش نظریه دادهبنیاد استفاده شده است. الگوی پیشنهادی برای دیپلماسی تجاری جمهوری اسلامی ایران 10 راهبرد کلی دارد: 1) انتشار سند دیپلماسی تجاری؛ 2) مشارکت بخش خصوصی؛ 3) اصلاح ساختار نهادی؛ 4) حذف خودتحریمی؛ 5) تربیت دیپلماتهای تجاری توانمند؛ 6) مدیریت بخش واردات؛ 7) ایجاد تنوع در صادرات و پرهیز از خامفروشی؛ 8) حمایت از شرکتها و کسبوکارهای داخلی؛ 9) اولویتدهی به کشورهای همسایه؛ 10) اتصال به زنجیره ارزش جهانی. همچنین، برنامههای متناسب با راهبردها ارائه گردیده و در نهایت، الزامات و پیشنهادات مربوط به الگو مطرح شده است.
The perspective document of the Islamic Republic of Iran in 2025 describes Iran as a developed country with first economic, scientific and technological position in the region, with Islamic and revolutionary identity, inspiring in the Islamic world and with constructive and effective interaction in the international relations. Undoubtedly, this important goal will be achieved only by taking advantage of all capacities, including commercial diplomacy. Accordingly, the present study seeks to specify the appropriate model of commercial diplomacy for the Islamic republic of Iran according to economic war (economic sanctions), general policies of the resistance economy and experiences of the selected countries. In order to achieve this goal, one part of data was collected from commercial documents of the selected countries and other part was collected by interviews with faculty members of the Institute for Trade Studies and Research. Grounded theory method was used for analyzing the interview data. The proposed model of commercial diplomacy for the Islamic Republic of Iran has 10 general strategies: 1) Publishing of commercial diplomacy document; 2) Private sector participation; 3) Reforming the institutional structure; 4) Elimination of self-sanction; 5) Training capable commercial diplomats; 6) Import management; 7) Diversification of exports and avoiding of raw sales; 8) Supporting domestic companies and businesses; 9) Prioritizing of neighboring countries; 10) Connecting to global value chain. Also, proportional programs of strategies are provided and finally, requirements and suggestions of the proposed model are discussed.
خلاصه ماشینی:
با توجه به اين موضوع ، دلايل اهميت و ضرورت طراحي و اجراي يک الگوي ديپلماسي تجاري مناسب براي جمهوري اســلامي ايران شــامل تعقيب ســياســت هاي کلي اقتصــاد مقاومتي با تأکيد بر ايجاد تنوع در اقلام صـادراتي و وارداتي ، مقاصـد صـادراتي و مبادي وارداتي با هدف افزايش تاب آوري و کاهش آسـيب پذيري در برابر شوکهاي خارجي از جمله تحريم هاي غرب عليه جمهورياسلامي ايران ، دست يابي به اهداف مندرج در برنامه شــشــم توســعه اقتصــادي، اجتماعي و فرهنگي جمهوري اســلامي ايران مبني بر توســعه تعاملات بين المللي اقتصادي و روابط منطقه اي، توسعه صادرات غيرنفتي و ساماندهي واردات کالاها و خدمات و تقويت پيوند با اقتصــاد جهاني و رفع برخي از دغدغه هاي اســتراتژيک مثل تجارت اســتراتژيک از جمله حمايت از شرکت هاي تجاري داخلي است .
با توجه به اين موضــوع ، تحقيق حاضر به دنبال ارائه الگوي راهبردي ديپلماسي تجاري براي جمهوري اسلامي ايران با توجه به جنگ اقتصادي (تحريم اقتصادي)، سياست هاي کلي اقتصاد مقاومتي و تجارب کشورهاي منتخب است .
رانا (٢٠٠٧) به بررسي ترتيبات سازماني ديپلماسي تجاري در کشورهاي مختلف پرداخته است که نتيجه آن در جدول شماره (١) درج گرديده است : جدول شماره (١) ترتيبات سازماني ديپلماسي تجاري در کشورهاي مختلف (به تصویر صفحه رجوع شود)2 Reuvers 3 Naray & Bezençon 4 Human Capital 5 Berridge & James 6 Rana ١٠٩ امور تجاري و امور خارجي در وزارت امور خارجه ادغام شده است / وزارت امور خارجه مسئول پيشبرد ديپلماسي تجاري است / ژاپن ، کره جنوبي، ايتاليا، آلمان اين کشورها نمايندگي توسعه تجارت دارند/ وزارت بازرگاني مسئول پيشبرد ديپلماسي تجاري است / کشورهاي کوچک و متوسط (درحال توسعه ) امور تجاري و امور خارجي تفکيک شده است / وزارت امور خارجه مسئول پيشبرد ديپلماسي تجاري است / منبع : رانا، ٢٠٠٧.