چکیده:
طنز یکی از ژانرهای ادبی مهم محسوب میشود، که در طول تاریخ ادبیات این سرزمین، بویژه پس از نهضت مشروطه وظیفه انتقاد از مسائل اجتماعی را بر عهده داشته است. در بررسی آثار طنز آمیز علاوه بر تحلیل درونمایه ها و آماج طنز میتوان به بررسی تکنیکهای طنزپردازی نیز پرداخت، که شناخت این شگردها در فهم و درک مخاطب و نیز التذاذ بیشتر آنها در مطالعه آثار طنزآمیز موثر است.
رضا رفیع از طنزپردازان معاصر کشورمان است، که طنزهایی به شعر و نثر دارد. او با نگاهی دقیق و با زبانی شیرین ضمن بهره گیری از انواع تکنیکها طنزپردازی به طرح دیدگاههای انتقادی خود نسبت به نابسامانیهای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور میپردازد، که هم موجب خنده و تفکر مخاطب و هم سبب تنبّه مسئولان میگردد. رفیع هرچند در جایگاه یک طنزپرداز متعهد، دغدغه عدالت اجتماعی و آزادی بیان دارد؛ اما طنز او شیرین و غیرگزنده است. جستار پیش رو که به روش توصیفی- تحلیلی سامان یافته، ضمن بررسی درونمایه و آماج کتاب حرف اضافه، شگردهای سه گانه زبانی، بلاغی و موقعیتی طنز رفیع نیز مورد بررسی قرار گرفته است. برایند پژوهش حاضر حاکی از آن است، که رفیع از غالب شگردهای طنزپردازی به ویژه بهره گیری از ظرفیت زبان عامیانه و محاوره، در حوزه زبانی وکنایه و تعریض در سطح بلاغت و خلق موقعیتهای طنزآمیز به وسیله توصیف سود جسته است. نگارندگان از شگردهای دیگر طنز نظیر: آیرونی، نظیره نویسی و نقیضه پردازی در "حرف اضافه" رفیع غافل نبوده و نمونه هایی مناسب از مقولات یاد شده را مورد بررسی قرار داده اند.
Humor is one of the most important literary genres, which has been the subject of criticism of social issues throughout the history of literature in the land, especially after the constitutional movement. In addition to analyzing themes and targeting humor, the study of satirical works can also explore humorous techniques, which are effective in understanding and understanding audiences and in furthering their study of satirical works. Reza Rafi is one of the contemporary satirists of our country, who has satire on poetry and prose. He uses a variety of humorous techniques to convey his critical views of the country's economic, social and cultural disruptions, which both make the audience laugh and punish officials. Although Rafi has a passion for social justice and freedom of expression in the role of a committed comedian, his humor is sweet and unmistakable. The present paper, organized in a descriptive-analytical manner, examines the themes and objectives of the Harf e ezafe book, the triple linguistic, rhetorical, and situational techniques of humor. The result of the present study, however, is that the benefit of most of the humorous techniques, especially the use of slang and colloquial language, in linguistics and transcendence, and the rhetoric of transcendence and the creation of humorous situations have been profited by the description. The authors have not been unaware of other satirical techniques such as irony, novel writing and contradiction in Rafi "Harf e ezafe" and have examined appropriate examples of the mentioned categories.
خلاصه ماشینی:
بررسي مايگان و شگردهاي زباني و بلاغي "حرف اضافه " رضا رفيع (ص ٢٠٢-١٨٣) بتول مهدوي ٢، مهشيد روحي جويباري 3 تاريخ دريافت مقاله :خرداد ٩٩ تاريخ پذيرش قطعي مقاله : مرداد ٩٩ چکيده طنز يکي از ژانرهاي ادبي مهم محسوب ميشود، که در طول تاريخ ادبيات اين سرزمين ، بويژه پس از نهضت مشروطه وظيفه انتقاد از مسائل اجتماعي را بر عهده داشته است .
اين واژه در اصطلاح ادبي يک ژانر يا نوع فرعي و روبنايي ادبي محسوب ميشود(انواع ادبي ،شميسا:٢١٩)، که ضمن آن «اشتباهات يا جنبه هاي نامطلوب رفتار بشري ، فسادهاي اجتماعي ، سياسي يا حتي تفکرات فلسفي را به شيوه اي خنده دار به چالش کشيده ميکشد» (فرهنگ واژگان و اصطلاحات طنز، اصلاني،١٣٨٥:مدخل طنز).
شايد بتوان قسمت عمده آنها را تحت پنج عنوان مختلف خلاصه کرد:١-کوچک کردن ، ٢-بزرگ کردن ، ٣- تقليد مضحک از يک اثر ادبي شناخته شده ،٤-ايجاد موقعيتي در داستان يا نمايشنامه که خود به خود طنزآميز است و يا به اصطلاح نقد ادبي ironic situation (موقعيت کنايي) و همچنين استفاد از کنايه ، گوشه و طعنه (irony)٥- به کار بردن عين کلمات کسي که مورد طنز قرار ميگيرد و ايجاد چهارچوبي مضحک براي آن (همان :١٧).
رضا رفيع از ظرفيت هـر دو دسـته –چه در سطح انواع واژه و چه به صورت عبارات ترکيبي - استفاده کرده و از اين امکانـات ، علاوه بر نزديک ساختن کلام خود به زبان توده ،در خنده انگيزي طنز خود بهره برده است .