چکیده:
مصونیت انبیا از ارتکاب قبایح و گناهان یکی از لوازم بعثت آنها و هدایت انسان به سمت کمال است. شناخت دقیق این آموزه، نقش بسیار شگرفی در سعادت و شقاوت انسان خواهد داشت؛ لذا تلاشهای فراوانی در میان اندیشمندان دینی، برای شناخت حدود و ثغور و اقامه دلیل برای آن صورت گرفته است. پژوهش حاضر با روش توصیفیتحلیلی آرای ایجی، ابنابیالحدید و سید حیدر آملی را به عنوان نمایندهای از سه فرقه کلامی مسلمانان میکاود و نشان میدهد که دامنه عصمت انبیا در نظر آنان با توجه به مبانی هر کدام، متفاوت تعریف شده است؛ این اختلاف مبنایی سبب اقامه ادلهای بعضاً متفاوت نیز شده است، اما هر سه اندیشمند در اعطاییبودن عصمت از جانب خدا اتفاق نظر دارند، گرچه نقدهایی به این باور آنها وارد شده است.
Infallibility of prophets in committing discreditable and sins has been amongst the prerequisites of appointment for prophetic mission and guiding human toward perfection. Precise cognition of this doctrine has a critical role in human prosperity or wretchedness. Thus, numerous attempts are made by religious thinkers to identify its limits and boundaries and submit proofs for it. Therefore, this study used a descriptive-analytical method to delve into the view of Adududdin al-Iji, Ibn Abi'l-Hadid and Sayyid Haydar Amuli as representative of three different Muslim sects in theology. It is shown that boundary of infallibility is set differently by the three scholars due to their different underpinnings. This fundamental difference has brought about occasional difference in establishing their proofs. However, the three thinkers believe that infallibility is an endowment from the side of God, though their stance is criticized.
خلاصه ماشینی:
١. تعريف «عصمت » قاضي عضدالدين ايجي با توجه به مباني جبرگرايانه اش در مسلک اشاعره ، معتقد است اعطاي عصمت از جانب خدا به پيامبران ، هيچ گونه فعل قبيحي را در وجود آنها نمي آفريند؛ اين در حالي است که افعال قبيح از وجود انسان هاي ديگر به سبب وجود جبر حاکم بر زندگي آنها صورت خواهد گرفت ؛ گرچه در اعتقاد ايشان و اکثر پيروان اشاعره و برخي از معتزله ، ارتکاب افعال قبيح و حتي گناهان کبيره نيز براي پيامبران ، پيش از رسيدن به مقام نبوت ، غيرممکن نخواهد بود (ايجي ، ١٤٢٠: ٢١٣).
گستره قبايح مخل عصمت فرقه هاي اشاعره ، معتزله و اماميه در اينکه آيا عصمت با گناهان کبيره ، صغيره يا ديگر قبايح صادرشده از وجود نبي منافات دارد يا نه ، اختلاف نظر داشته و در اين زمينه آراي متفاوتي از آنها صادر شده است ؛ قاضي ايجي معتقد است بر پيامبران واجب است در ادعاي نبوت و رسالت ، معصوم از کذب باشند؛ زيرا اعجازشان مبتني بر صدق ادعايشان خواهد بود و نيز در دريافت و ابلاغ وحي همگي متفق القول بر عصمت نبي هستند (ايجي ، ١٤٢٠، ج ٣: ٢٨٨)، اما ممکن است وقوع امور قبيح از وجود نبي سهوا صورت گيرد و وجود چنين اموري ، خللي به عصمت نبي وارد نمي کند؛ زيرا پيروي و تبعيت از نبي ، فقط در آنچه عمدا از آنها صادر مي شود، خواهد بود و در امور سهوي ، الزامي به تبعيت از آنها وجود ندارد (همان : ٢٩٢).