چکیده:
با اندکمایهای از احتیاط، آن هم به این دلیل که در المعجم فی معاییر اشعار العجم(حدود 630 ق.) دربارۀ تأثیرپذیری شمس قیس رازی از نقد الشّعر قدامة بن جعفر(337- 260ق.) تصریحی وجود ندارد، میتوان در آشنایی شمس قیس با ایدهها و آرای قدامة پیرامون نقد شعر، که بنا بر تلقّی قدمایی به معنای معرفت محاسن و معایب شعر بوده است، و بازآوری آنها در المعجم، تردیدی به خود راه نداد. آنچه این ادّعا را توش و توان میبخشد، بهویژه این همانیهایی است که دربارۀ عیوب شعر و بحثهایی بر سر عیوب معاظله، تناقض، تخلیع، خطاهای لفظی، خطاهای معنوی، کیفیّت مدح و ... در این دو کتاب وجود دارد. هرچند که شمس قیس، گاه نظراتی هم دارد دربردارندۀ چیزهایی افزون بر نظر قدامة و گاه متفاوت با آن. همچنین با توجّه به آنکه نقد الشّعر، نخستین کتاب بلاغیای است که در آن، بلاغت یونانی به بلاغت اسلامی آمیخته است، شمس قیس را به جهت تأثیرپذیری از آن باید کسی دانست که به توسّط وی، گزارههایی از فکر فلسفی و بلاغی یونانی به کتابهای بلاغی فارسی راه یافته است و آثار بلاغی و ادبیِ متأثّر از خود را نیز به قدر وسع از آن برخوردار نموده.
Because In Al-Mu'jam fi Ma'a'ir Ash'ar alAjam there is not Reference to the Naqd al-shi'r and its writer, Qudama-ibn ja'far, only with A little cautious can talking about familiarity of Shams Qays Razi with Qudama-ibn ja'far’s opinions and ideas in Poetry Criticism, that in last Centuries means Understanding good and bad poetry, and Reproduce them in AlMu'jam fi Ma'a'ir Ash'ar alAjam. What reinforces this idea, are similarities in these two books about the Defects of poetry like contradiction, Verbal and semantic errors, Features praise and other. Though sometimes Shams Qays Razi’s ideas are different or more voluminous Compared with Qudama-ibn ja'far’s ideas. Also Because Naqd al-shi'r is the first rhetorical book that has combined Islamic rhetoric with Greek rhetoric, so Shams Qays Razi according to His influences from Naqd al-shi'r, is the first to introduce Greek philosophical and rhetorical material into Persian books and in this way it has influenced Persian rhetorical books. But Naqd al-shi'r, Due to having rule in introducing poetry criticism and having Pattern for knowing the good and bad standards of poetry is more methodical than AlMu'jam fi Ma'a'ir Ash'ar alAjam.
خلاصه ماشینی:
بنـابراين ، بـه پشـت گرمـي شواهدي نظير مشابهت هاي آنچه در باب عيوب شعر بر قلم شمس قـيس رازي رفتـه ، بـا آنچه در اين زمينه بيش از سيصد سال ١ پيش از وي بر قلم قدامه رفته بوده است ، مي توان تقريبا با يقين نقد الشعر را در سياهۀ مآخذ المعجم في معايير اشعار العجم قرار داد.
بنابراين ، مي توان بر آن بود که اگرچه شمس قـيس رازي به ظن قريب به يقين ، در تأليف المعجم به نقد الشعر توجه داشـته اسـت و از مطالـب آن ، ١١٨// بازخواني المعجم في معايير اشعار العجم به مثابۀ تحريري از نقد الشعر خاصه دربارٔە عيوب شعر بهره ها برده ، يکسره هوادار آرا و ايده هاي قدامه نيز نمانده است و در مواضعي بيآنکه از او نامي به ميان آورده باشد، با نظر او به مخالفت برخاسته است .