چکیده:
سنتی سرایان معاصر را باید دنباله رو شاعران نهضت بازگشت دانست و
سروده های سنتی ایشان را ادامه ی همان جریان های جاری در این نهضت ادبی
به شمار آورد. یکی از این جریان ها تقلید و تاسی از شیوهی شاعری و سیاق
سخن سرایی سرایندگان بلندپایه و طراز اول پارسی در سده های ششم تا نهم
قمری (نظیر عطار، مولانا، سعدی، عراقی، خواجو و حافظ و...)، و در واقع
بازگشت به سبک عراقی و احیای آن در تاریخ شعر و ادب فارسی بوده است.
قراین و شواهد موجود در غزلیات شهریار، نشان می دهد که او یکی از
طرفداران بزرگ و نمایندگان سترگ این جریان است که ضمن پیروی و
پاسداری از آن با اعمال برخی نوآوریها در چهار چوب سبک عراقی، تلاش
می کند این شیوه را احیا و به روز نماید.
در این مقاله بر آنیم تا از منظر سبک شناسانه نظری بر غزل های شهریار
بیفکنیم و چگونگی تجلی و تبلور مختصات و مشخصات سبک عراقی در این
غزلها و تضمین و تاسی های سراینده، از سرهنگان و سرخیلان این شیوه را
بیان کنیم و هم چنین تلاش های او در زمینهی تحول و احیای این سبک را باز
نماییم.
خلاصه ماشینی:
کاربرد انواع آرایههای ادبی و صنایع بدیعی، مانند ابیات و نمونههای زیر که حاوی آرایههایی چون جناس، نغمة حروف، تصدیر، تلمیح، تضاد، تناسب، حسن تعلیل، سیاق الاعداد، ایهام و استخدام اند: کارگل، زار شود چون تو به گلزار آیی نرخ یوسف شکند چون تو به بازار آیی (433) باز قول و غزل از غلغله غوغا میکرد خلق میریخت چو خیل مگسم بر حلوا (92) دارا ببرد عدل و دادش ولی اسکندر با خود نبرد چیزی از آن همه دارایی (440) سرنوشت عاشقان خوش تر پذیرد نقش خون زان پر پروانه را چون گل نگارین کردهاند (204) شعر من در سفینه است و در آب اندازند ارج غواص ندانند و در و مرجان را (85) به واژگونی این نه رواق کهنسال دو هفت ساله بتی دارم و شراب دو ساله (377) داستان عشق گفتم بی زبان باز گویندش به دستان نیز هم (323) گردون ز جمع ما همه تفریق میکند با این حساب باز نماند تفاضلی (406) همان طور که در این شواهد به چشم میخورد، استفاده از بدیع و محسنات لفظی و معنوی در غزلهای شهریار هم به لحاظ انواع و هم از نظر نو و کهنه بودن بسیار متنوع و متلون است، اما در مجموع بعد تازگی و نو آوری در آنها بیش از جنبههای قدیمی و تقلیدی است که به چند مورد در این زمینه اشاراتی میشود.