پزشکان یهودی همدان و نقش آنان در توسعه پزشکی این شهر (از اواخر قاجاریه تا پایان دوره پهلوی) مقاله

زمینه و هدف: حرفه پزشکی در همدان از دیرباز عمدتا در قبضه یهودیان بوده است و آنان بودند که در این علم به تبحر دست یافته و توانستند در کنار مسلمین نقش ویژه‌ای را در عرصه پزشکی این شهر ایفا کنند. با توجه به محدودیت‌های اقلیت‌های مذهبی در جامعه اسلامی، به نظر می‌رسد روی آوری یهودیان به حرفه پزشکی راه‌حلی برای برون‌رفت از شرایط موجود و ارتقای جایگاه آنان با هدف رفع نیاز جامعه اسلامی و عاملی برای کسب درآمد بوده است. پژوهش حاضر با هدف بررسی علل اقبال یهودیان همدان به حرفه پزشکی و نقش آنان در توسعه پزشکی این دیار از اواخر قاجار تا پایان دوران پهلوی به فرجام رسیده است. با عنایت به اینکه تاکنون در این زمینه تحقیق مستقلی صورت نگرفته پژوهش حاضر می‌تواند راهگشای محققین تاریخ پزشکی در پاسخ به مجهولات ذهنی در این باب باشد. مواد و روش‌ها: این پژوهش با نگرشی تاریخی و به یاری منابع کتابخانه‌ای و تاریخ شفاهی؛ سعی بر این دارد تا با روش توصیفی ـ تحلیلی دلایل روی‌آوری یهودیان همدان به حرفه پزشکی و نقش آنان در توسعه اوضاع پزشکی این شهر را بیان کند. این مطالعه مقطعی، اواخر حکومت قاجاریه تا پایان حکمرانی دودمان پهلوی دوم در همدان را شامل می‌گردد. از ویژگی‌های این مقاله استناد به مصاحبه شفاهی با افراد آگاه در این زمینه است. یافته‌ها: بررسی‌ها نشان می‌دهد دانش پزشکی در میان یهودیان به ویژه یهودیان همدان از جایگاه والایی برخوردار بوده است، به گونه‌ای که آنان از گذشته‌های دور در محلی به نام درب حکیمخانه به این پیشه اشتغال داشته و آن را به نسل‌های بعدی نیز انتقال داده‌اند. نتیجه‌گیری: نتایج پژوهش حکایت از آن دارد که سفارشات تورات مبنی بر حفظ سلامت بدن در انتخاب حرفه پزشکی توسط یهودیان همدان بی‌تاثیر نبوده است. آنان به فراخور همزیستی با مسلمانان، با انتخاب پیشه پزشکی درصدد در امان ماندن از هرگونه گزند و ارتقای جایگاه اجتماعی خود در بین مسلمین بوده اند. یهودیان همدان با تاسیس مدرسه آلیانس و درمانگاه مجاور آن گام بلندی در بهبود اوضاع پزشکی زمانه خود در همدان برداشته‌اند. آنان در واقع واسطه‌ای برای گذار از شیوه سنتی طب به پزشکی مدرن و پایه‌گذار شیوه نوین پزشکی در همدان بوده‌اند چرا که نخستین تحصیل‌کنندگان آکادمیک در عرصه پزشکی همدان اغلب یهودیان بوده‌اند.

Background and Aim: The medical career in Hamedan has been under the control of the Jews from ancient times. They have attained mastery in this science, and together with Muslims, they could play an important role in this city. Given the limitations of religious minorities in Islamic society, it seems that turning Jews to the medical profession has been a way out of the current situation and promoting their position to meet the needs of Islamic society and be a factor in earning money. The present research aims to study the reasons for good Fortunes of Hamedan Jewish to the medical career and their role in medical development in this city from Qajar to the end of the Pahlavi eras. Considering that no independent research has been done in this field so far, the present research can pave the way for researchers in the history of medicine in response to mental unknowns in this field. Materials and Methods: This research, with historical attitude and with the aid of library resources and oral history, tries to express the reasons of Hamedan Jews referring to a medical career and their role in medical development through the analitic-descriptive methodology.This sectional study includes the late of Qajar pulling to the end of the second Pahlavi dynasty in Hamedan. One of this article's features is citing oral interviews with knowledgeable people in Hamedan. Findings: The studies show that medical science has been a subject deserving of attention among the Jews, especially Hamedan Jews, so they have been working in a place called the “Door of Hakimkhane” from the early times they have transferred it to the next generations. Conclusion: The reasons of entering into the medical career require acting to religious doctrine and communicating with Muslim community.The results or research show that Torah's advice based on keeping body healt has been useful in choosing a medical career. Due to their coexistence with Muslims and having some restrictions throughout this city's history by choosing the medical profession, they intended to be safe from any harm and improve their social status among Muslims. By establishing Alliance school and clinic next to it, Hamedan Jews have taken a long step in improving their temporary medical career in Hamedan. In fact, they were the mediators for the transition from the traditional method of medicine to modern medicine and the founder of the new method of medicine in Hamedan, because the first academic students in the field of medicine in Hamedan were Jews.