چکیده:
بدیهی است که قرآن کتاب زندگی مسلمانان است و بر تمام فرهنگ و ادبیات اسلامی تأثیر فراوان داشته است. یکی از بزرگ‌ترین ادب آموختگان قرآنی مولانا جلال الدین مولوی بلخی است و اثر برجستۀ وی مثنوی هم آنچنان سرشار از مفاهیم و تعالیم فعال نیست قرآنی و عرفانی است که آن را قرآن فارسی می‌نامند. در این مقاله برآنیم که از رویکرد استعاره‌های مفهومی وعرفانی به مقایسه و تحلیل در قرآن و مثنوی بپردازیم. بر این اساس در پژوهش حاضر به بررسی تطبیقی معنا شناختی استعاره‌های جزء اول و و دفتر اول مثنوی مولوی پرداخته شده است. روش پژوهش حاضر توصیفی- تحلیلی با رویکرد تطبیقی است. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که استعارات مفهومی به کار رفته در قرآن کریم در جزء اول قرآن در مورد موضوعاتی از قبیل زندگی دنیوی و راهنمایی بشر و تأثیرپذیری دل می‌باشد. در مثنوی نیز استعارات مفهومی در حیطه مفاهیم عرفانی و سیر و سلوک در راه رسیدن به معشوق اصلی می‌باشد که غالباً با مفاهیم مرتبط با عاشقی همانند آتش و دل و نی و غیره بیان شده است. در مجموع می‌توان گفت وجه مشترک استعارات مفهومی قرآن کریم و مثنوی معنوی در بخش‌های بررسی شده «دل» است.
It is obvious that the Qur'an is the book of the life of Muslims and has had a great impact on all Islamic culture and literature. One of the greatest literary learners of the Qur'an is Maulana Jalaluddin Rumi Balkhi, and his outstanding work, Masnavi, is not so full of active concepts and teachings. It is a Qur'an and mysticism called the Persian Qur'an. In this article, we intend to compare and analyze the conceptual and mystical metaphors in the Qur'an and Masnavi. Metaphor is one of the literary arrays in Persian literature and is also available in other languages. Metaphor is examined from a variety of aspects, one of the important aspects of which is the conceptualization of metaphor, which is called "conceptual metaphor". The Holy Qur'an, which has a high level of texts, also has metaphors. Accordingly, in the present study, a comparative study of the semantics of metaphors of the first and the twentieth parts of the Qur'an and the first and second offices of Mashhavi Molavi have been discussed. The method of this research is descriptive-analytical with comparative approach. The results of the research showed that the conceptual metaphors used in the Holy Qur'an in the first part are more than the second part and concern topics such as worldly life and human guidance and the impact of heart. In other words, it can be said that the conceptual metaphors used in the Holy Qur'an focus more on the understanding of human beings and seek to understand this person. In the spiritual Masnavi, conceptual metaphors are in the domain of mystical concepts and paths to reach the beloved, often expressed by concepts related to love, such as fire and hearts, and so on. In sum, the common sense of the Quranic metaphors and spiritual masnavas can be discussed in the "Dell" sections.
خلاصه ماشینی:
به این اعتبار، استعاره یک ابزار و قالب روان شناسی زبان است و سازگار اصلی آن را چند معنایی بودن هر کلمه تشکیل می‌دهد (قاسم زاده، 1379: 25-26) به دلیل گستردگی موضوع و وجود استعاره‌های بیشتر، پژوهشگر پژوهش خویش را محدود به بررسی تطبیقی جزء اول قرآن و دفتر اول مثنوی نموده است و به این پرسش پاسخ می‌دهد که وجوه افتراق و اشتراک استعاره‌های قرآن با مثنوی معنوی کدام است؟و همچنین دلیل استفاده مولوی از آیات قرآنی در اشعارش چه بوده است؟ اهمیت و ضرورت انجام پژوهش از آنجا که وجود معناشناختی و استعاره در داستان‌های مولوی ممکن است برای خوانندگان ناآشنا به این مفاهیم موضوعات را گنگ و یا مبهم نماید و این موضوع در درک مفاهیم از سوی خوانندگان به کج فهمی از اشعار منجر شود.
پیشینه پژوهش در زمینه مطالعات استعاره شناختی مثنوی می‌توان به مطالعه ابراهیم تبار (1391) اشاره کرد که جلوه‌های تصاویر تعلیمی در دیباچه‌های مثنوی را بررسی کرد، همچنین مدیری و مالمیر (1395) کوشش کردند که بررسی استعاره‌های تاویلی مولانا بر پایه جری و تطبیق آیات قرآن را مورد بررسی قرار دهند.
اهداف پژوهش - بررسی تطبیقی معنا شناختی استعاره‌های قرآنی و مثنوی مولوی؛ - بیان وجوه تفاوت و تشابه مفهوم استعارات در قرآن کریم و مثنوی معنوی؛ روش انجام پژوهش مطالعه حاضر از روش توصیفی – تحلیلی برای تحلیل استفاده کرده است و اطلاعات مورد نیاز از مقالات علمی و منابع اسنادی جمع آوری شده است.
(
, 
, 
)
