چکیده:
از مسائل بحثبرانگیز چند دهۀ اخیر مسأله و جایگاه زن در اسلام است. جریانهای فکری مختلف از منظر خاص خود به این حوزه ورود کرده اند. در این بین، جریان موسوم به «فمینیسم اسلامی» که در طی چند دهۀ اخیر رشد روزافزونی داشته اند، با رویکردهای مختلف قرآنی، فقهی، تاریخی و عرفانی به این موضوع پرداخته اند. در مقالۀ حاضر به روش توصیفی-تحلیلی، سیر تاریخی دیدگاههای سعدیه شیخ به عنوان یکی از شخصیتهای جریان فمینیست اسلامی استخراج و نشان داده شده که وی پیش از آشنایی با عرفان و تصوف اسلامی، با الهام از نگرش فضل الرحمان و با استفاده از قابلیّتهای زبانی زبان وحی وتوجه به زمینههای تاریخی ظهور متن و از روش هایی همچون هرمنوتیک فمینیستی درباره زنان قلم فرسایی کرده اما پس از آشنایی با عرفان اسلامی و به خصوص ابن عربی، تحقیقات سعدیه شیخ با پردازشی فمینیستی از آراء ابن عربی تغییر یافته است. وی با هدف فراهم کردن مباحث انسان شناختی لازم برای بازبینی اساسی فقه و کمک به شکلگیری فقه نوظهور فمینیستی به مفاهیمی همچون «انسان کامل» و «صفات جلال و جمال» با خوانشی فمینستی توجه کرده است که در برخی مسائل چالشی همچون «درجه» (برتری مرد بر زن)، «شهادت زنان» و «آفرینش حوا از دنده چپ آدم» تجلی یافته است.
One of the most contentious issues in recent decades is the issue and position of women in Islam. Different schools of thought have entered this field from their own perspective. Meanwhile, the so-called "Islamic feminism", which has been advanced in recent decades, has addressed this issue with different Qur'anic, jurisprudential, historical and mystical approaches. In this descriptive-analytical article, the historical course of Saadieh Sheikh's viewpoints as one of the special characters of the Islamic feminist movement is extracted and it is indicated that before her familiarity with Islamic mysticism and Sufism, inspired by the attitude of Fazlur Rehman and using some methods such as "feminist hermeneutics", she wrote interesting articles regarding women, but after becoming acquainted with Islamic mysticism, and especially Ibn Arabi, Sa'diyya Sheikh's research was converted to by a feminist processing of Ibn Arabi's views. With the aim of providing the anthropological issues necessary for a fundamental review of jurisprudence and helping to shape emerging feminist jurisprudence, she has paid attention to concepts such as "the complete human" and "attributes of majesty and beauty" with a feminist reading manifested in some challenging issues, such as degree (superiority of man over woman), legal testimony of women and creation of Eve from Adam's left rib.
خلاصه ماشینی:
رهيافتي به فمينيسم اسلامي: خوانش ديدگاه سعديه شيخ و پردازش فمينيستي او از آراء ابن عربي ١ محمدصادق هدايت زاده ٢ سهيلا پيروزفر دريافت : ۱۸/ ۶/ ۱۳۹۹، پذيرش : ۷/ ۱۰/ ۱۳۹۹، صفحۀ ۱۱ تا ۳۶ (مقالۀ پژوهشي) چکيده از مسائل بحث برانگيز چند دهۀ اخير مسئله و جايگاه زن در اسلام است .
خواهيم کوشيد نشان دهيم وي پيش از آشنايي با عرفان و تصوف اسلامي، با الهام از نگرش فضل الرحمان و با کاربرد قابليّت هاي زباني زبان وحي و توجه به زمينههاي تاريخي ظهور متن و با رويکرد هرمنوتيک فمينيستي دربارٔە زنان آثاري را نوشته؛ اما پس از آشنايي با عرفان اسلامي و بخصوص ابن عربي، نگرش هاي سعديه شيخ برپايۀ پردازشي فمينيستي از آراء ابن عربي تغيير يافته است .
نوع اول آن از اواخر سدٔە ١٩م آغاز شده است : زنان مسلمان در برخي نقاط شرق در پي افزايش تحصيلات و بالا رفتن سطح آگاهي و بهدليل توسعۀ حضور اجتماعي و ارتباط بيش تر با جامعه، با الهام گيري از مفاهيم فمينيسم غربي و استفاده از برداشت هاي رايج و سنتي از قرآن درصدد تغيير اوضاع اجتماعي بوده اند.
افزون براين ، پيش فرض مبنايي شيخ از اين قرار است که بين اسلام و برخي گفتمان هاي فمينيستي هم پوشانيهاي مهمي وجود دارد؛ هم چون اشتراک جدي بين عدالت اجتماعي قرآني و تلاش فمينيسم براي برابري بشري (٥١ ,١٩٩٧ ,Shaikh).
الف ) نقد تفاسير زن ستيزانه از قرآن به اعتقاد سعديه شيخ ، فهم پدرسالارانه در حوزٔە تفسير باعث شکل گيري الگوي روابط جنسيتي خاصي شده که تضعيف جايگاه زنان در جوامع اسلامي راه بههمراه داشته است .