چکیده:
یکی از مهمترین منابع مالی دولتها در زمانهای گذشته و حال حاضر، مالیات است. مالیات علاوه بر تأمین بخش قابلتوجهی از درآمدهای عمومی، به مثابه ابزاری حکومتی برای تعدیل ثروت در جامعه و ازبین بردن شکاف طبقاتی مورد استفادۀ حکومتها قرار میگیرد. در حکومت اسلامی نیز منابع مالی مختلفی پیشبینی شده است که از جمله میتوان به زکات، خمس، انفال، خراج و جزیه اشاره کرد. همانطور که شهروندان مکلّف به پرداخت انواع مالیاتهای قانونی و شرعی هستند، در برابر حکومت و دستگاه مالیاتی آن حقوقی نیز دارند. در این مقاله، با روش توصیفی تحلیلی به بررسی و پاسخ به این پرسش پرداخته یم که در آموزههای نهج البلاغه چه حقوق و امتیازهایی برای پرداختکنندگان مالیاتهای اسلامی پیشبینی شده است و نظام حقوق مالیاتی ایران تا چه اندازه با آموزههای نهج البلاغه در این زمینه مطابقت دارد. یافته های تحقیق نشان می دهد رویکرد امام علی(ع) به مالیات گیری رویکردی تلفیقی و شامل هر دو بُعد تربیتی و کسب درآمد است و بنابراین اصل را بر اعتماد به مؤدیان مالیاتی نهاده است اما رویکرد نظام مالیاتی ایران تنها رویکرد کسب درآمد است و اصل را بر بیاعتمادی بر مؤدیان قرار داده است. البته در برخی از حقها مانند حق رفتار منصفانه و محترمانه با مؤدی، حق رازداری، حق تجدیدنظرخواهی، حق ارزیابی منصفانه وغیره، نظام حقوق مالیاتی ایران با آموزههای نهج البلاغه مطابقت دارد.
One of the most important financial resources of government in the past and now isthe tax. Taxes, in addition to providing a significant portion of public revenues, areseen and used as a tool of government to modify wealth in society and eliminate theclass divide. In the Islamic government there are also several sources of funding,including Zakat, Khoms, Anfal and Jezyeh. Citizens as they are required to pay avariety of Islamic and legal taxes, also have rights to the government and its taxsystem. In this article, we examine and answer to this question by descriptiveanalyticalmethod: What are the rights and privileges of Islamic tax payers in Nahjal-Balaghah and how much does the tax system of Iran compare whit the teachingsof Nahj al-Balaghah in this regard. The finding of this research show that Imam Ali`sapproach to tax collection is a hybrid approach involving both education and incomeand thus the principle is based on the trust of taxpayers, but the Iranian tax system ismerely a monetization approach and it puts the principle of distrust on taxpayers. Ofcourse in some of the rights as the right to a fair and respectful behavior, the right toprivacy, the right to review, the right to a fair assessment and the Iranian tax systemis consistent with the teachings of Nahj al-Balaghah.
خلاصه ماشینی:
در کتاب شريف نهج البFغه به ويژه در نامه هاي ٢٥، ٢٦، ٥١ و٥٣ مطالب ارزشمندي در رابطه با حقوق پرداخت کنندگان ماليات به دولت اسF مي بيان شده است که در ادامه اين حقوق بررسي و سپس آن حق در نظام حقوق مالياتي ايران شناسايي ميشود.
اين حق برگرفته از اصل انصاف يا برخورد منصفانه با پرداخت کنندٔە ماليات است و دولت اسF مي را به دادن تخفيف يا بخشيدن ماليات در حقوق پرداخت کنندگان ماليات، مطالعۀ تطبيقي در آموزه هاي نهج البلاغه و نظام حقوق مالياتي ايران شرايط استثنايي يا سخت ملزم ميسازد.
امام در بخشي از اين نامه از مالک ميخواهد: «از رعيت آنان را که عيب جوترند از خود دور کن زيرا مردم عيوبي دارند حقوق پرداخت کنندگان ماليات، مطالعۀ تطبيقي در آموزه هاي نهج البلاغه و نظام حقوق مالياتي ايران که رهبر امت در پنهان داشتن آن از همه سزاوارتر هست ؛ پس مبادا آنچه بر تو پنهان است آشکار گرداني و آنچه هويداست ، بپوشاني که داوري در آنچه از تو پنهان است با خداي جهان باشد، پس چندان که ميتواني زشتي ها را بپوشان تا آنچه دوست داري بر رعيت پوشيده ماند، خدا بر تو بپوشاند...
حقوق پرداخت کنندگان ماليات، مطالعۀ تطبيقي در آموزه هاي نهج البلاغه و نظام حقوق مالياتي ايران منشور حقوق مؤديان مالياتي نيز در يکي از بندهاي اصل ٣ مقرر ميدارد: «شما ميتوانيد اطF عات و محتويات پروندٔە مالياتي خود را مشاهده کرده و نسخه اي از گزارش رسيدگي را بخواهيد» که البته به نظر ميرسد حق مؤدي در اين بند نيز مانند ماده ٢٣٧ تنها در زمينۀ اطFع از شيؤە رسيدگي و تشخيص ماليات است .
(
, 
, 
)
