چکیده:
گردشگری پایدار رهیافت جامعی است که خواهان رشد بلندمدت صنعت گردشگری بدون اثرات مخرب بر زیست بوم های طبیعی است. گردشگری شهری پایدار دو اصل مهم بازیابی منابع فرهنگی و رشد اقتصادی را دنبال میکند و دستیابی به آن بدون برنامه ریزی نخواهد بود. مردم دزفول به منظور مقابله با وضعیت آب وهوایی حاد منطقه دست به ساخت بناهای متناسب با اقلیم و بدون نیاز به استفاده از انرژی های فسیلی برای سرمایش و گرمایش با دستاورد حفظ محیط زیست زدهاند. شوادون ها، بقایای قمش ها، سربطاق ها و کتها از جمله آثار منحصربفرد معماری دستکند برجای مانده در منطقه برای مقابله با وضعیت آب وهوایی خوزستان هستند. سازه های نام برده در مواردی مانند شهرها و راه های زیرزمینی برای فرار از تنگنای شدید اقلیمی به صورت مجموعه های به هم پیوسته عمل میکردند که تا زمان معاصر استفاده از آنها در منطقه رایج بوده است. در پژوهش حاضر ضمن معرفی سازه های دستکند دزفول و عوامل شکل گیری آن، طرح احیای این نوع معماری برای اولین بار با رویکرد گردشگری پایدار و تبدیل به پیاده راه های زیرزمینی ارائه خواهد شد. روش داده اندوزی در این پژوهش بر اساس فعالیت های میدانی، مطالعات کتابخانه ای و مصاحبه با صاحبنظران و مردمانی است که تجربه استفاده از این نوع معماری را در زندگی روزمره خود داشته اند. روش تحقیق در این نوشتار به صورت ترکیبی از تفسیری-تاریخی و توصیفی-تحلیلی میباشد. نتایج تحقیق نشان میدهد که استفاده از این سازه های بومی در صنعت گردشگری دارای اثرات مثبت اقتصادی، اجتماعی-فرهنگی و زیست محیطی در منطقه و جامعه محلی می باشد.
خلاصه ماشینی:
در پژوهش حاضر ضمن معرفي سازه هاي دستکند دزفول و عوامل شکل گيري آن ، طرح احياي اين نوع معماري براي اولين بار با رويکرد گردشگري پايدار و تبديل به پياده راه هاي زيرزميني ارائه خواهد شد.
شناخت و بررسي ابعاد مختلف گونه هاي معماري دستکند باقي مانده ، امکان حفاظت از اين گونه معماري و مجموعه هاي سنت زندگي بخشي از مردمان اين منطقه را که به فراموشي سپرده شده ميسر مي سازد و با توجه به خاص بودن اينگونه معماري با احياي آن ها مي تواند گام موثري در توسعه صنعت گردشگري خوزستان و حفظ فرهنگ و هويت تاريخي باشد که بيانگر قرن ها تجربه ايرانيان براي سازگاري با طبيعت در اين منطقه است .
احياء و بازسازي اين سازه هاي دستکند که بخشي از تاريخ شهر دزفول است مي تواند موجب جذب گردشگران و علاقمندان به هنر 13 13 معماري و در کل تاريخ و هنر اين سرزمين باشد، همچنين فضاهاي زير زميني مي توانند در راستاي توسعه پايدار شهري بکار گرفت شوند.
The present study attempts to introduce the Troglodytic Architecture monuments, discuss the multiple factors important in formation of these traditional structures and revive the functionality of this type of architecture for practical usage and transforming them to underground walk roads of tourism industry.
Key words: tourism, sustainable development, underground walk road, Troglodytic Architecture, Dezful * mitra.