چکیده:
منطقۀ بوشهر از نظر تاریخی دارای سابقهای بسیار درخشان است. این اقلیم، یکی از مراکز مهم و قدیمی تمدن و فرهنگ ایران زمین محسوب میشود که دارای قدمت و تمدنی کهن است. این درخشش به ویژه در آواها، نواها و اشعار نوحهها در آیینهای سوگواری جلوۀ بیشتری دارد. با توجه به شرایط اقلیمی و محیطی، فرهنگ عامه و بافت سنتی غالب براین استان، نوحه در آن از جایگاه بالایی برخوردار است. در این میان نقش و اهمیت شعر در ساخت نوحه، جایگاهی درخور و شایسته است. شیوۀ این پژوهش کتابخانهای است؛ اما در برخی از موارد از شیوۀ میدانی نیز استفاده شدهاست. دستاورد این پژوهش و هدف اساسی از طرح این مساله شناخت اشعار مختلف نوحه در زمینههای خاص از جمله ذکر، نوحۀ پیشخوانی، نوحۀ پامنبری، نوحۀ سینهزنی دورهای، لاییلایی، سرود یا سرور، اشعارروضه، شبیه خوانی ذوالجناح، صبحدم، شبیهخوانی شام غریبان و دیگر آواها و نواهای خاص آیین عزاداری در استان بوشهر است. بررسی زبان، بیان، اندیشه، موسیقی و قالب اشعار این نوحهها منعکس کنندۀ ویژگی تاریخ و فرهنگ غنی این استان است .
خلاصه ماشینی:
دستاورد این پژوهش و هدف اساسی از طرح این مسأله شناخت اشعار مختلف نوحه در زمینههای خاص از جمله ذکر، نوحۀ پیشخوانی، نوحۀ پامنبری، نوحۀ سینهزنی دورهای، لاییلایی، سرود یا سرور، اشعارروضه، شبیه خوانی ذوالجناح، صبحدم، شبیهخوانی شام غریبان و دیگر آواها و نواهای خاص آیین عزاداری در استان بوشهر است.
نوحۀ بوشهر از دیرباز سینه به سینه با پیرمردان و جوانان بوشهری به نسلهای امروزی منتقل شدهاست تا امروزه نوحه در ادبیات غنایی بوشهر جایگاهی درخور توجه داشتهباشد و علاوه بر نوحهسرایان بزرگ این استان که در تکیهها، حسینیهها و مساجد، دلها را به خیمۀ عزای سیدالشهدا گره میزنند، شاعران اشعار این نوحهها نیز نقشی بی بدیل در ایجاداین شور و شعور حسینی در دل مردم کوچه و بازار ایفا کنند.
این نوشتار در پی آن است تا اشعار مختلف سوگسرودهها و مصیبتخوانیهای نوحه در زمینههای خاص از جمله ذکر، شعر عَلَم1، نوحۀ پیشخوانی، نوحۀ پامنبری، نوحۀ سینهزنی دورهای، چاووش، لاییلایی، سرود یا سرور، اشعارروضه، شبیهخوانی ذوالجناح، صبحدم، شبیهخوانی شام غریبان و دیگر آواها و نواها در آیین سوگواری استان بوشهر را از نظر زبان، بیان، اندیشه، موسیقی و قالب بررسی کند.
برخی از اشعار نیز قالب آنها نامشخص است: جدول (3): قالب انواع نوحهها (به تصویر صفحه مراجعه شود) 6- نتیجهگیری عناصر مختلفی که در زندگی مردم استان بوشهر وجود دارد، سبب علاقۀ شدید آنها به برپا داشتن مراسم عزاداری امام حسین(ع) نموده است.