چکیده:
توسعه انسانی در دهه 1990 میلادی پس از شکست اندازهگیریهای تک بعدی بر مبنای درآمد سرانه، معرفی شد. توسعه انسانی شاخصی چند بعدی است که بنابر تعریف برنامه توسعه سازمان ملل عبارت است از فرآیند بسط انتخابهای انسانی و افزایش سطح رفاه زندگی. این شاخص پیشرفتهای انسانی را در سه بعد آموزشی، سلامت و استانداردهای زندگی میسنجد. با تکیه بر این رویکرد، استانهای کشور مورد سنجش و سطحبندی قرار گرفت. روش مطالعاتی پژوهش حاضر توصیفی- تحلیلی و بر اساس هدف از نوع کاربردی میباشد. شاخصهای مسکن نیز متغیر دیگری است که در این تحقیق در سطح استانهای کشور ارزیابی شد. با استفاده از مدلهای موریس، تاپسیس، ویکور، کپلند و ضریب پراکندگی وضعیت توسعه یافتگی استانها بررسی و تحلیل شد و در انتها با روشهای آمار فضایی، خود همبستگی فضایی شاخصها بر روی نقشه نشان داده شد. نتایج نشان دهنده تمرکز توسعهیافتگی (انسانی، مسکن) در نواحی مرکزی کشور و نواحی کم برخوردار منطبق با مناطق پیرامونی و مرزی کشور میباشد. در شاخص HDI سه استان تهران، البرز و یزد استانها برتر و استانهای سیستان و بلوچستان، کردستان و خراسان شمالی کمترین امتیاز را در این شاخص دارند. در شاخصهای مسکن نیز تهران، البرز و قم بهترین وضعیت و استانهای سیستان و بلوچستان، چهارمحال و بختیاری و خراسان جنوبی پایینترین سطح را دارند. همچنین آزمون همبستگی پیرسون با ضریب 70 درصد رابطه بین شاخص توسعه انسانی و شاخص مسکن را نشان داد.
Human development was introduced in the 1990s after the failure of one-dimensional measurements based on per capita income. Human development is a multi-dimensional indicator, defined by the United Nations Development Program (UNDP) as a process of expanding human choices and increasing the standard of living prosperity. It measures human development in three dimensions: education, health and living standards. Relying on this approach, the provinces of the country were measured and ranked. The research method is descriptive-analytic and based on the purpose of the applied type. Housing indices are another variable that has been evaluated in this study in the provinces of the country. The maps of Mauritius, Topsis, Vicore, Copland and Distribution coefficient of the developmental status of the provinces were analyzed using spatial statistics methods. Spatial correlation of the indicators was shown on the map. The results indicate the concentration of development (human, housing) in the central regions of the country and the low areas corresponding to the peripheral and border regions of the country. In the index Tehran, Alborz and Yazd provinces are superior and the provinces of Sistan and Baluchestan, Kurdistan and North Khorasan have the lowest points in this index. In the housing indices, Tehran, Alborz and Qom are also the best and the provinces of Sistan and Baluchestan, Chaharmahal and Bakhtiari and South Khorasan have the lowest levels. Also, Pearson correlation test showed a 70% correlation between human development index and housing index.
خلاصه ماشینی:
بنابراين موارد زير اهداف کلي و جرئي اين تحقيق هستند: هدف کلي پژوهش حاضر بررسي رابطه بين شاخص توسعه انساني با شاخص هاي کمي و کيفي مسکن در ايران ميباشد.
در پژوهش حاضر نيز ضمن بررسي و اندازهگيري ميزان توسعه يافتگي استانهاي کشور بر اساس شاخص HDI و شاخص هاي کمي و کيفي مسکن ، رابطۀ توسعه انساني استانها و توسعه مسکن نيز آزمون شده است .
براي اين منظور ابتدا ٣١ استان کشور بر اساس شاخص توسعه انساني به روش موريس سطح بندي ميگردند در گام بعدي استانها بر اساس شاخص هاي کمي و کيفي مسکن با استفاده از مدلهاي تاپسيس و ويکور و کپلند رتبه بندي ميشوند.
(به تصوير صفحه مراجعه شود)شکل (١): سطح بندي استانها براساس شاخص هاي مسکن و HDI آزمونهاي همبستگي، رگرسيون و مانوا براي درک بهتر رابطه بين شاخص توسعه انساني با شاخص مسکن (کمي و کيفي) از آزمونهاي همبستگي پيرسون، تحليل رگرسيون و مانوا استفاده شده است .
(به تصوير صفحه مراجعه شود)شکل (٤): رگرسيون وزني جغرافيايي شاخص هاي تحقيق بنابر نتايج حاصل از اجراي مدل رگرسيون وزني جغرافيايي، خروجي مقادير استاندارد شده باقيماندهها رابطه معنادار شاخص مسکن با شاخص HDI را نشان ميدهد به طوري که مناطق قرمز رنگ اين ارتباط در بيشترين و در مناطق آبي رنگ در کمترين حالت قرار دارد.
در شکل ٣ نتايج حاصل از اجراي اين تحليل بر روي متغيرهاي مسکن و شاخص توسعه انساني نشان داده شده است .