چکیده:
ردیف از ویژگیهای بارز اشعار فارسی، بهخصوص غزل است؛ به گونهای که اکثر شاعران غزلسرا از ردیف به طرزی ویژه بهره بردهاند و کمتر شعر موفقی را میتوان یافت که ردیف نداشته باشد. حال باید روشن شود که این ردیف چه زیباییها و کارکردهایی دارد که حتی شاعران معاصر ما بدان گرایش دارند و برای نمونه، حدود هشتاد درصد اشعار سیمین بهبهانی مردّف است. ردیف مانند قافیه، شعر را آهنگین میکند و سطح زیبایی آن را بالا میبرد و در تکوین موسیقی کناری مؤثر است. به نظر میرسد که سیمین بهبهانی تحت تأثیر شاعران سبک عراقی، رویکردی با بسامد بالا به ردیف داشته است. در پژوهش پیشرو کوشیدهایم با بازخوانی دقیق اشعار سیمین بهبهانی و بهرهگیری از شیوۀ استقرایی و تحلیل محتوا، کارکردهای مختلف زبانی، ادبی و معنایی ردیف را در این اشعار بنمایانیم و تشریح کنیم، که چنین تلاشی میتواند درآمدی بر تحلیل زبان، جوهرۀ ادبی وشاخصههای فکری شعر سیمین بهبهانی باشد.
خلاصه ماشینی:
حال باید روشن شود که این ردیف چه زیباییها و کارکردهایی دارد که حتی شاعران معاصر ما بدان گرایش دارند و برای نمونه، حدود هشتاد درصد اشعار سیمین بهبهانی مردّف است.
«سیمین بهبهانی، اغلب در شکل و ترکیبات و مضامین و قافیه و ردیف نیز از شاعران دیگر پیروی کرده است و ردّ پای شاعرانی چون پروین اعتصامی، سعدی، حافظ، مولوی، نظامی، خیام، سهراب، فروغ، شاملو و اخوان را میتوان در شعر او پیدا کرد» (ابومحجوب،1382: 174).
تنها نوشتۀ مرتبط، مقالهای از فاطمه مدرسی ورقیه کاظمزاده تحت عنوان «بررسی موسیقی در غزلهای سیمین بهبهانی»، حسین منزوی و محمدعلی بهمنی، در فصلنامۀ تخصصی زبان و ادبیات فارسی دانشکدۀ علوم انسانی دانشگاه آزاد واحد سنندج چاپ شده است، که درآن بیشر به اوزان پرداخته و فقط در حد یک پاراگراف دربارۀ ردیف سخن گفته و به این نکته اشاره کردهاند که قریب 80 درصد از اشعار سیمین بهبهانی دارای ردیف است، و شاعران مورد بررسی برای تکمیل موسیقی شعرخود، از ردیف با بسامد بسیار بالایی استفاده کردهاند؛ چراکه سرودن شعر ورعایت موسیقی کناری، بدون ردیف بسیار دشواراست.
چنین به نظر میرسد که سیمین بهبهانی نیز مانند شاعران سبک عراقی، علاقۀ زیادی به سرودن شعر با ردیف دارد؛ به گونهای که حدود 80 درصد اشعار او مردّف است.