چکیده:
رُمانتیسم یا رمانتیسیزم در آغاز امر نوعی شورش ادبی علیه قوانین عقلگرایانهی مکتب کلاسیسیسم که مکتب جا افتادهی رنسانس و دورهی خردگرایی در اروپا بود، به حساب میآمد. متفکرین و هنرمندان این گرایش، تأکید فرهنگی بر خرد را محدودکننده و سرکوبگر روح آدمی میدانستند و بر مؤلفههایی چون هنر، شور، هیجان، تخیّل، مضامین معنوی، مناسک و نمادها تأکید میکردند. اما رفته رفته این شورش از عرصهی اجتماع و سیاست به حوزهی ادبیات و هنر نیز کشیده شد و یک مکتب همه جایی و همه گیر شد که تأثیر شگفت آن بر ادبیات فارسی انکار نشدنی است. در ایران عصر مشروطه، در پی تحوّلات و تغییر ساختار سیاسی و تا حدّی اجتماعی ایران، ادبیّات از این رخداد متأثّر شد. شاعران این دوره با رهایی از مکتب کلاسیسم، به نوگرایی تمایل پیدا کردند و نفرت و انزجار از عقلگرایی را در کلمه کلمهی شعر خود نشان دادند. شاعر عصر مشروطه با رویکردی منتقدانه نسبت به واقعیتهای موجود در برجستهسازی مشکلات میکوشد و برآنست تا ناهمگونیهای جامعه را به چالش بکشاند. این پژوهش، به شیوة تحلیلی، به بررسی تأثیر مکتب رمانتیسم بر اشعار شهریار میپردازد و اینچنین برمیآید که اغلب شاعران مشروطه شاعرانی رمانتیک جامعه گرا به شمار میروند که تلاش میکنند با زبانی نمادین و رمانتیک برای از بین بردن نابرابریها و نابسامانیهای جامعه راهکارهایی ارائه دهند.
خلاصه ماشینی:
این پژوهش، به شیوة تحلیلی، به بررسی تأثیر مکتب رمانتیسم بر اشعار شهریار میپردازد و این چنین برمیآيد که اغلب شاعران مشروطه شاعرانی رمانتیک جامعهگرا به شمار میروند که تلاش میکنند با زبانی نمادین و رمانتیک برای از بین بردن نابرابریها و نابسامانیهای جامعه راهکارهایی ارائه دهند.
2. پيشينۀ تحقيق در زمينۀ «رمانتیسم» تحقيقاتي صورت گرفته که تعدادي از آنها در مجلات علمي و ادبي چاپ شده است؛ از جمله: مقالهاي با عنوان «رمانتیسم و مضامین آن در شعر معاصر فارسی» نوشتۀ محمد خاکپور و میرجلیل اکرمی که در سال1389 در فصلنامه کاوشنامه چاپ شده است.
و مقاله «واکاوی رمانتیسم جامعهگرا در اشعار هوشنگ ابتهاج و محمد الفتیوری» نوشتۀ امیرحسین رسول نیا و مریم آقا جانی که در نشریۀ ادبیات تطبیقی دانشگاه شهید باهنر کرمان درسال 1391 چاپ شده است.
{مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} «حيدر بابايه سلام» از احساس قوي و تأثيري بيتکلف و تخيلي شيرين و برجسته بهرهمند است و اگرچه به جامۀ فاخر زبان ادبي و مصنوع شعر کلاسيک و وزن عروضي آراسته نيست؛ ولي در عوض به زبان دل مردم است که سرشار از هزاران اشاره و نکته باريکتر از مو و لبريز از بدايع، نکات، تعبيرات و نادرترين اصطلاحات محلي است؛ شهريار در بند 105 «سلام بر حيدر بابايه» براي بيان اوضاع و احوال نامناسب جامعه از واژهها و صفاتي منفي؛ نظير: سردي، سختي، کولاک، سيل و باد استفاده کرده است.
شهریار شاعری است که به جامعه، میهن، ملت، مردم توجه فراوانی نشان داده و از آنها در شعر خود سخن گفته است؛ لذا به عنوان شاعری رمانتیک جامعهگرا به شمار میرود و نگاه وی به مسائل سیاسی و اجتماعی و مشکلات جامعه، نگاهی نسبتاً عاطفی است و از نظرگاه عاطفه و احساس به این قضایا مینگرد.