چکیده:
از دیرباز، سرزمین ایران در معرض بلایای طبیعی مختلفی از جمله خشکسالی و قحطی، سرمای شدید، سیل، زلزله و نیز انواع بیماریهای خطرناک و مختلف قرارداشته وهر کدام از این وقایع باعث مرگ و میر تعداد زیادی از مردم و نامساعد شدن اوضاع جامعه شدهاست.در بیشتر موارد شدت این بلایا به حدی بودهاست که حتی شاعران و نویسندگان نیز آن را در متون ادبی گزارش کردهاند. در پژوهش حاضر ضمن مطالعة تعدادی از متون نظم و نثر ادبی و تاریخیِ قرن چهارم تا هشتم ه. ق بازتاب این وقایع را تا حد امکان نشان داده و از حیث سیاسی و اجتماعی بررسی و تحلیل نمودهاست . نتایج نشان میدهد شیوۀ شاعران و نویسندگان در بازتاب این وقایع یکسان نبودهاست؛ بیان متون نظم با عواطف بیشتر و متون نظم با تفصیل و جزئیات بیشتری همراه است . آثار روحی و روانی مردم، مرگ و میر و ویرانی شهرها و روستاها، شیوة حاکمیت در برخورد با این بلایا ، مباحثیست که در مطالب پیشِ رو به آنها پرداخته-شدهاست.
خلاصه ماشینی:
بازتاب روحی و روانی بلایای طبیعی در متون ادبی قرن چهارم تا هشتم هجری مریم بلوری 1 نوری مختاری 2 چكيده از دیرباز، سرزمین ایران در معرض بلایای طبیعی مختلفی از جمله: خشکسالی و قحطی، سرمای شدید، سیل، زلزله و نیز انواع بیماریهای خطرناک و مختلف قرارداشته و هر کدام از این وقایع باعث مرگ و میر تعداد زیادی از مردم و نامساعد شدن اوضاع جامعه شده است.
[%%ابتدای جدول%%نبود شهر در همه آفاق خوشتر از تبریز, , به ایمنی و به مال و به نیکویی و جمال ز نــاز و نوش همه خلق بود نوشانوش, , ز خلــق و مــال همه شهر بود مالامال (قطران، 1362: 208) %%انتهای جدول%%] شاعر در ابتدای این شعر به ذکر زیبایی، ایمنی و دل انگیزی تبریز و سعادت مردم این شهر میپردازد و در ادامه از ویرانیهای ناشی از این زلزله سخن میگوید: [%%ابتدای جدول%%دریده گشت زمین و خمیده گشت نبات, , دمنـــده گـــشت بـــخار و رونده گشت جبال بـــسا سرا کــه بامش همی بسود فلک, , بسا درخت که شاخش هـــمی بـــسود هــلال کز آن درخـــت نـمانده کنون مگر آثار, , وز آنســــرای نـــمانده کــنون مگر اطـــلال یکی نبود که گوید بـه دیگری که مموی, , یـــکی نـبود که گوید به دیگری کــــه مـــنال , , (قطران، 1362: 209-210) %%انتهای جدول%%] رویدادها و بلایای طبیعیای که در این پژوهش به آنها اشاره شده است به دو بخش بیماریها و حوادث آب و هوایی، نظیر سیل، زلزله، خشکی و ...