چکیده:
دگرگونی سبک نثر در نیمه دوم پادشاهی قاجار در آثار آغازگرانی چون حاج زینالعابدین مراغهای، طالبوف، میرزا ملکم خان، احمد روحی کرمانی و میرزا حبیب اصفهانی، در منابع مختلف مورد بررسی قرار گرفته و ما از بین نامهای یاد شده، بنا داریم سه اثر عبدالرحیم طالبوف را مورد بررسی قرار دهیم. طالبوف یکی از نویسندگان روشنفکری است که با آثار خود که در نثری شیوا پدید آمده، تأثیر شگرفی بر روشنگری عصر خود گذاشته است. آثار وی بازتاب دهنده اوضاع و احوال جامعه و بازگوکننده افکار و عقاید و مهارتش در پرداخت و ساختار ادبیات داستانی است. وی که از پیشروان داستاننویسی محسوب میشود، به علت آشناییاش با زبانهای فارسی، ترکی، روسی و عربی، تحول مطلوب و تأثیرگذاری در حوزه نثر فارسی و اندیشه، ایجاد کرده که به همین منظور، مهمترین آثار او را در زمینه داستاننویسی (مسالکالمحسنین) و اندیشه سیاسی (ایضاحات در خصوص آزادی) و واپسین اثری که بعد از مرگ وی منتشر شده (سیاست طالبی) مورد بررسی قرار دادهایم.
Evolution of prose writing style in the second half of Qajar dynasty era is researched in various resources by studying works of pioneers such as Zeyn al-Abedin Maraghei, Talibov, Mirza Malkam Khan, Ahmad Rouhi Kermani and Habib Esfahani. Among above mentioned authors Talibov is one of the intellectual authors who by his works that are written in eloquent prose had great effect on enlightment of his own era. His works reflect what goes in the society and show his thoughts, ideas and skill in fiction structure. He is considered as one of pioneers of fiction writing. He has made desirable and effective evolution in areas of Persian prose and thought through his familiarity with Persian, Turkish, Russian and Arabic languages. So, his most important works in fiction (Masalekolmohsenin) and political thoughts (Izahat dar khosose azadi) and his last work that was published after his death ( SiasateTalebi) are studied comparatively
خلاصه ماشینی:
com@mehrdad_nosrati٨٨ مقدمه بررسيآثاريکه درآستانه پيروزيانقلاب مشروطيت وبعدازآن پديدآمده اند،گوياي اين واقعيت است که نثرفارسي،بالاخره پس ازغلبه هزارساله شعرفارسي،هويت مستقلي يافته و نوآورينويسندگاني چون ميرزا عبداللطيف طسوجيباترجمه هزار و يک شب (١٢٥٩قمري)،قائم مقام فراهاني(١٢٥١-١١٩٣قمري)بامنشآت ومجدالملک سينکيبا رساله انتقاديسياسيکشف الغرايب يارساله مجديه (١٢٨٧قمري)،مانندميراثيارزشمند به نويسندگان روشنگروآزادانديش ومنتقدعصرناصرالدين شاه ومظفرالدين شاه رسيدو آنها،مضامين سياسيوانتقاديوروشنگرانه رابانثريساده تروبارويکرديواقع گرايانه تر درآميختندونويسندگانيمانندطالبوف (١٣٢٩-١٢٥٠قمري)وزين العابدين مراغه اي(١٣٢٨- ١٢٥٥قمري)، باتلاش برايعامه فهم کردن نوشته هايخود، هدف هاياصلاح طلبانه و سياسيخودراعليه استبداد،جهل ،عقب ماندگيهايفرهنگيواجتماعي،خرافه گرايي،بيقانوني پيش بردندوهمزمان درراستاياعتلايداستان نويسيوانديشه ورزيگام برداشتند.
(بهبودي،١٣٧٥:٨١) مهاجرت به تفليس طالبوف تا١٦سالگيدرزادگاهش ماندوتحصيلات مقدماتي خودراباآموزش هاي صرف ونحوومنطق وفلسفه وفقه ،درمدرسه طالبيه تبريزفراگرفت امادراين سن که مصادف بود با مرگ محمدشاه و به تخت نشستن ناصرالدين ميرزا، عبدالرحيم مرزهاي جديدايران راپشت سرگذاشته ،به سرزمين هايازدست رفته ،به آن سويارس مهاجرت کرد ودرتمرخان شوره ،مرکزداغستان اقامت گزيدوتاآخرعمرهمانجاماند.
»(طالب اف ،١٣٥٧:١٩٧و١٩٨) همان طورکه درنمونه ها،مشخص است ،استفاده ازجناس وسجع يکيازپربسامدترين آرايه هاي به کار رفته در کتاب مسالک المحسنين است و حضور اين آرايه ها در رساله ايضاحات درخصوص آزاديوسياست طالبياندکاست .
»(همان :١٤٥) ٢- سطح ادبي استفاده از ضرب المثل طالبوف به فراخورنيازازضرب المثل هايفارسيوعربيدرنگارش کتاب هايش بهره برده است .
طالبوف درکتاب مسالک المحسنين بيشترازايضاحات درخصوص آزاديوسياست طالبي ازاين آرايه استفاده کرده است .
«خميازه حکومت بزرگ شيرازوخراسان وکردستان راميکشد»(طالبوف ،١٣٢٣:٢١٦) «رنگ ازرخساره ام باعرق غيظ فروميريخت »(همان :٢٧٤) ٣- سطح فکري اين که رويکرد فکري نويسنده چيست در اين سطح مورد بررسي قرارميگيرد.
»(پيشين ،ص :٧٧) در سراسر کتاب هاي طالبوف نمونه هاي فراواني از دغدغه هاي او به عنوان کسي که بهبوداوضاع ايران راداشته ،مشاهده ميشود.