چکیده:
هدف پژوهش حاضر بررسی و احصاء نظر آیت‌الله خامنه‌ای درباره حقوق بشردوستانه است. در این راستا، سؤال اصلی پژوهش این است که دیدگاه حقوق بشردوستانه در اندیشه سیاسی آیت‌الله خامنه‌ای در مورد جنگ‌های مختلف در سطح منطقه و جهان چه جایگاهی دارد؟ روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و پژوهش بر این فرض استوار است که دیدگاه حقوق بشردوستانه در اندیشه آیت‌الله خامنه‌ای جهان‌شمول و همه انسان‌ها را فارغ از جنس، نژاد، مذهب و ملّیت، دربرمی‌گیرد. نتایج پژوهش نشان داد که حقوق بشردوستانه به عنوان شاخه‌ای از حقوق بین‌الملل، حمایت از کرامات انسانی و انسانیت در اثناء مخاصمات و کاهش تلفات و خسارات و تسکین آلام بشری در زمان مخاصمات را مد نظر دارد. تأمل در اندیشه سیاسی آیت‌الله خامنه‌ای نشان می‌دهد که دیدگاه ایشان متأثر از اسلام، به حقوق و کرامات و ارزش‌های انسانی در همه زمان‌ها و مکان‌ها توجه دارد. از این‌رو براساس مبانی فقهی ایشان، حمله به مناطق مسکونی، مدارس و بیمارستان‌ها، استفاده از سلاح‌های کشتار جمعی، حمله به زنان و کودکان و... در همه زمان‌ها و مکان‌ها حرام و ممنوع است. دیدگاه حقوق بشردوستانه مقام معظم رهبری نشأت گرفته از تعالیم اسلام و فقه شیعه، متفاوت و مترقی‌تر از نوع نگاه کشورهای غربی و شرقی به انسان، شأن و کرامت انسانی می‌باشد. اصولی مانند اصل عدم تبعیض، اصل محدودیت، اصل تفکیک –که در حقوق بشر دوستانه وجود دارد –در اندیشه آیت‌الله خامنه‌ای به صورت مترقیانه‌تر و بدون تاثیرپذیری از حقوق بشردوستانه رایج، و البته متاثر از اندیشه‌های اسلام وجود دارد.
The purpose of the present study is to address the ideas of Ayatollah Khamenei about humanitarian law. In this regard, the main question of the study explores the place of humanitarian law in the political idea of Ayatollah Khamenei with respect to different conflicts in the region and world. The method of study is descriptive analysis and it relies on the hypothesis that the humanitarian perspective in the ideology of Ayatollah Khamenei is universal and involves all humans regardless of their gender, ethnicity, religion, and nationality. The results of the study showed that humanitarianism as a branch of international law supports human dignity in order to decrease casualties and harms and alleviate human pains during conflicts. Reflection on the political ideas of Ayatollah Khamenei shows that his views under the influence of Islam pay attention to human rights as well as his dignity and value at all times and in all places. Therefore, according to his jurisprudential principles, attacking residential areas, schools, and hospitals, using weapons of mass destruction, inflicting harm to women and children and … are Haram and forbidden at all times and in all places. The humanitarian perspective of the supreme leader derived from the instructions of Islam and Shi’ite jurisprudence is different from and more developed than western and eastern countries’ perspective to human and his dignity. Some principles such as non-discrimination, limitation, and distinction that exist in the humanitarian law also exist in the ideas of Ayatollah Khamenei in even a more developed way, not influenced by the common humanitarian law but under the influence of Islamic ideology.
خلاصه ماشینی:
در عرصه حقوق بشردوستانه نظام حقوقي اسلام نيز قوانيني در جهت حفظ کرامت انسان و انسانيت ارائه نموده است در زمينه اعمال قواعد بشردوستانه در اسلام فرقي بين منازعات مسلحانه بين المللي و غير بين المللي وجود ندارد، قواعد اسلامي مربوط به جنگ مبتني بر گذشت ، رحم و همدلي است و ضامن اعتبار الزام آور همه ، منشاء الهي آن ها است (محقق داماد، ١٣٧٢: ص ٢٢٤)، اما براي نخستين بار تدوين قواعد و مقررات جنگ در مذهب حنفي و با نوشته هاي محمدحسن شيباني انجام شد (البرزي ورکي، ١٣٨٩: ص ٢٣).
با توجه به جايگاه انقلاب اسلامي در جهان معاصر و تأثيري که انقلاب بر تئوريهاي مختلف علم سياست ، نظريات دولت و ازجمله حقوق بين الملل و زيرمجموعه هاي آن مانند حقوق بشر و حقوق بشردوستانه داشته ، هدف پژوهش حاضر بررسي و احصاء نظر آيت الله خامنه اي درباره حقوق بشردوستانه است .
بنابراين ، پژوهش حاضر بر آن است که با بررسي ديدگاه حقوق بشردوستانه در انديشه سياسي آيت الله خامنه اي، نگاه مترقيانه ايشان به انسان و شأن و کرامت انساني را نشان دهد.
با بررسي در بيانات آيت الله خامنه اي ميتوان مباحث بسياري را در مورد اصل عدم تبعيض که يکي از مباني اصول حقوق بشردوستانه در برخورد با انسان ها است را يافت ، به عنوان نمونه ايشان در مورد اسراي عراقي که در جنگ تحميلي عراق عليه ايران اسير شده بودند، ميفرمايند: براي اسراي دشمن که در ايران هستند، احساس ترحم ميکنم و از خداوند ميخواهم که وسيله آزادي آن ها را فراهم کند.
(
, 
, 
)
